Liquid Staking
Liquid staking, kullanıcıların tokenlerini stake ederken bir yandan da DeFi ekosisteminde kullanmasına olanak tanır.
Liquid Staking Nedir?
Liquid staking, kullanıcıların bir yandan tokenlerini
stake ederken bir yandan da
DeFi ekosisteminde kullanmasına imkan verir. Bu sistem, stake edilen tokenlerin sarılması (wrapped) ve kullanıcılara
teminat karşılığında sarılı token verilmesiyle mümkün olur. Sarılı tokenler transfer edilebilir, pasif getiri elde etmek için kullanılabilir.
Liquid staking, kullanıcıların herhangi bir
kilitlenme süresine maruz kalmadan varlıklarını stake etmelerine ve diledikleri zaman çekmelerine izin verir. Kullanıcılar hem stake edip hem de DeFi avantajlarından yararlanabildiği için,
Hisse İspatı (PoS) blockchain ağlarında daha yüksek
sermaye verimliliği ve artırılmış
likidite sağlanmış olur. Dahası, liquid staking sayesinde PoS zincirlerinde ağ güvenliği de artar.
Liquid Staking İşleminin Artıları
Liquid staking, geleneksel stake etme işlemi ile karıştırılmamalıdır. Zira bu yöntem sayesinde benzersiz avantajlara erişilir.
Sermaye Verimliliği
Liquid staking, DeFi protokollerinde ve blockchain ağlarında aynı miktarda sermaye ile daha fazla işlem yapılmasına olanak tanır. Düzenli stake etme yönteminde kilitlenen 1 dolar, DeFi protokolü içinde kalan ve kullanılamayan 1 dolar demektir. Dolayısıyla hem likidite miktarı hem de tokenin faydası azalır. Liquid staking sayesinde blockchain ekosistemleri, yatırılan sermaye karşılığında daha hızlı büyür.
Pasif Getiri Elde Etme Şansı
Liquid staking, normalde atıl kalan sermayeden de ek getiri elde etme olanağı sunar. Örneğin, bir blockchain yüzde X oranında stake getirisi sağlıyorsa, liquid staking yatırımcıları stake edilmiş sarılı tokenleri getiri sağlayan varlık şeklinde kullanarak yüzde Y ilave getiri elde edebilir. Kısacası, hem stake edenler hem de blockchain ağları için faydalıdır.
Esneklik
Stake edenlerin yaşadığı en büyük sorunlardan biri kilitli fonlara erişememektir. Kripto para birimlerindeki fiyat oynaklığı göz önüne alındığında bu durum, stake getirisi elde ettikten sonra bile yatırımcıları istemedikleri durumda bırakabilir. Liquid staking sisteminde yatırımcılar, sermayelerine anında erişebilir. Bu durum, yüksek fiyat oynaklığı dönemlerinde hayati önem taşıyabilir.
Liquid Staking İşleminin Eksileri
Liquid staking işleminin geleneksel stake etmeye göre en büyük dezavantajı
akıllı sözleşme riskidir. Stake edilen tokenin sarılı hale getirilmesi, potansiyel olarak saldırıya uğrayabilecek yeni bir akıllı sözleşme etkileşimi anlamına gelir.
Diğer bir potansiyel risk ise, teminat değeri ile sarılı token değeri arasındaki olası farklılıktır. Bu durum,
stETH varlığının ETH'ye kıyasla çok daha düşük fiyatla işlem gördüğü zaman yaşanmıştı. Ancak, bu tür fiyat sapmaları geçici süreçlerdir ve fiyat oynaklığı yatıştıktan sonra piyasa yeniden denge fiyatına döner.
Liquid Stake Nerede Yapılır?
Birkaç blockchain üzerinde liquid stake seçeneği mevcut:
Ethereum Üzerinde Liquid Staking
Kullanıcılar, ETH tokenleri Ethereum stake sözleşmesine yatıran ve türev ürüne çeviren üçüncü parti uygulama üzerinden Ethereum ağında liquid staking yapabilir. Bu sarılı token, daha sonra DeFi ekosistemi içinde kullanılabilir. Ethereum ağında liquid staking hizmeti sunan en büyük isimler arasında
Lido ve
Rocket Pool geliyor.
Lido
Lido platformunda ETH stake etmenin bir üst sınırı yoktur. Stake ederken
stETH tokeni verilir. Bu token
kredi ve teminat gibi DeFi işlemleri için kullanılabilir. Stake edilen ETH, her gün güncellenecek biçimde ödül üretir. Kullanıcılar;
Curve Finance üzerinde yer alan
stETH-ETH likidite havuzundan stETH karşılığında yerel ETH alabilir.
Rocket Pool
Rocket Pool da tıpkı Lido gibi çalışıyor. Platform, DeFi ekosisteminde kullanılabilen Rocket Pool ETH (
RETH) üretiyor.
RETH-ETH likidite havuzu aracılığıyla kullanıcılar, kilitli ETH varlıklarını
izne ihtiyaç duymadan çekebiliyor. Hem stETH hem de RETH,
Ethereum ekosisteminde kullanılabiliyor.
BNB Chain Üzerinde Liquid Staking
BNB Chain;
Ankr,
Stader ve
pStake olmak üzere üç farklı web3 protokolü aracılığıyla liquid staking olanağı sunuyor: Tıpkı diğer liquid staking platformlarında olduğu gibi, stake edilen BNB, tamamen devredilebilen ve teminatı geri almak için kilidi açılabilen tokenlerle temsil ediliyor. Stake edilen tokenler
aBNBc (Ankr),
BNBx (Stader) ve
stkBNB (pStake) olmak üzere
BNB Chain ekosisteminde kullanılabiliyor. Stake etme işlemi, diğer liquid staking platformlarıyla aynı biçimde çalışıyor.
Solana Üzerinde Liquid Staking
Solana ekosisteminin önde gelen liquid staking protokolü Marinade (
MNDE) olarak karşımıza çıkıyor. Marinade platformunda
SOL stake eden yatırımcılar,
Solana ekosisteminde kullanılabilen
MSOL tokeni alıyor. Marinade protokolünde kullanılan
akıllı sözleşme üç kez denetlemeden geçti. MSOL, SOL'a göre daha düşük primle işlem gördüğü için, stake edilen MSOL'un değeri her döngüde (
epoch) kademeli olarak artıyor. Böylece kullanıcılar, belli bir sürenin sonunda başlangıç yatırımlarından daha fazla SOL alabiliyor. Solana ekosistemindeki diğer liquid staking seçenekleri arasında Socean (
SCNSOL) ve
Raydium bulunuyor.
Fantom Üzerinde Liquid Staking
Fantom (
FTM), tek
doğrulayıcının birden fazla yetki sahibi adına tokenleri paylaştırmasına izin vererek Liquid Staking İspatı (PoLS) kullanıyor. Yani, az birikimi olan cüzdanlar bile temsilci seçip stake işlemine katılabiliyor. Dolayısıyla PoLS,
yetkilendirilmiş hisse ispatı modelinin bir benzeri olarak tanımlanabilir.
Yetki verenler, FTM tokenlerini Ethereum akıllı sözleşmesine kilitliyor ve Fantom blockchain için
likidite sağlıyor. Kullanıcılar, ağın likiditesine yaptıkları katkı oranında ödül (L-reward) alıyor.
Doğrulayıcı havuzları liquid tokenleri stake ediyor ve Staking Ödülleri (S-Reward) topluyor. Mutabakat kurallarına göre belirlenen S-Reward, toplam pay büyüklüğüne ve doğrulayıcı performansına bağlı biçimde belirleniyor. S-Reward, ağın güvenliğine verilen katkılarla orantılı biçimde ödeniyor.
Fantom protokolünde yerel biçimde liquid stake yapabilir ve stake ettiğiniz FTM karşılığında sFTM alabilirsiniz. sFTM tokeni,
Fantom ekosistemi içinde rahatça kullanılabiliyor. Fantom DeFi Suite bünyesindeki
sentetik varlıkları üretme konusunda da işe yarıyor. Diğer bir seçenek de Fantom USD (
FUSD) basmak, bunu teminat olarak kullanmak veya sentetik varlıkların alım satımını yapmaktır. Bununla birlikte FUSD,
stablecoin olmasına rağmen, diğer stablecoin seçeneklerine kıyasla indirimli biçimde işlem görüyor.
Son seçenek olarak, Stader (
stFTMX) ve Ankr (
aFTMb) gibi liquid staking platformlarında Fantom stake etmek gösterilebilir. Sistem, diğer kripto para birimlerindeki liquid staking yöntemi ile aynı biçimde işliyor.
Cosmos Üzerinde Liquid Staking
Cosmos ağında gerçekleşen Cosmos 2.0 yükseltmesiyle birlikte yerel liquid staking özelliği etkinleşti. Önceleri ATOM tokenini liquid staking işlemine koymak için pStake (
stkATOM) ve
Osmosis gibi sağlayıcılar kullanılıyordu. Cosmos 2.0 yükseltmesi, Cosmos platformunda stake edenlerin yerel biçimde getiri elde etmelerine ve
Cosmos ekosistemine entegre hale gelmelerine olanak tanıdı.