Tezos (XTZ) Nedir?

Detaylı İnceleme

1. Evrimsel Yönetim

Tezos, blokzinciri üzerinde yönetimi mümkün kılan ilk projelerden biridir. Paydaşlar, protokol güncellemeleri için öneriler sunar ve oy kullanır; bu süreç ağın bölünmesine yol açmaz. Güncellemeler dört aşamada gerçekleşir:
- Öneri sunumu
- Keşif oylaması
- Testnet denemesi
- Nihai etkinleştirme oylaması

Bu sistem sayesinde 2018’den bu yana 19 protokol güncellemesi yapılmıştır (Tezos Foundation). Eylül 2025’teki Seoul güncellemesi ise kurumsal düzeyde çoklu imza güvenliği ve 63 kat verimlilik artışı getirmiştir.

2. Güvenlik Odaklı Mimari

Tezos, Michelson adlı özel bir programlama dili kullanır. Bu dil, akıllı sözleşmelerin matematiksel olarak doğrulanmasına olanak tanır; yani sözleşmeler dağıtımdan önce hatasız ve güvenli oldukları kanıtlanabilir. Bu özellik, Tezos’u şu alanlarda tercih edilen bir platform yapar:
- Finansal uygulamalar
- Uranyum gibi gerçek dünya varlıklarının tokenleştirilmesi (RWA)
- Yüksek değerli NFT sanat iş birlikleri (MoMA, Musée d'Orsay gibi)

Liquid Proof-of-Stake sistemi, kullanıcıların doğrudan “baking” yapmasına veya tokenlerini kilitlemeden temsilcilere devretmesine izin verir. Böylece likidite korunurken ağ güvenliği sağlanır.

3. Modüler Ölçeklenebilirlik

Tezos 2.0 sürümü ile birlikte:
- DeFi ve oyunlar için EVM uyumlu Layer 2 çözümü Etherlink (60M+ TVL)
- Web2 geliştiricilerini çekmek için JavaScript ve Python desteği
- 10.000+ işlem/saniye (TPS) kapasitesine sahip akıllı rolluplar

Bu karma yapı, ana zincirin (L1) güvenliğini korurken, farklı katmanlar aracılığıyla kullanım alanlarını genişletir.

Sonuç

Tezos, blokzincirini sürekli gelişen bir organizma olarak yeniden tanımlıyor. Kurumsal düzeyde güvenlik ile topluluk odaklı esnekliği birleştiriyor. Etherlink aracılığıyla gerçek dünya varlıkları ve oyun sektörüne açılırken, benzersiz yönetim modeli bu büyümeyi ve gerçek dünya faydasını dengede tutabilecek mi?