Uniswap (UNI) Nedir?

Detaylı İnceleme

1. Amaç ve Değer Önerisi

Uniswap, merkeziyetsiz ticaretteki verimsizlikleri likidite havuzları ile sipariş defterlerinin yerini alarak çözer. Kullanıcılar, aracı olmadan ve 7/24 işlem yapabilmek için tokenları doğrudan akıllı sözleşmeler üzerinden takas eder. AMM modeli, havuzdaki token dengelerine göre fiyatları dinamik olarak ayarlamak için sabit çarpan formülünü (x * y = k) kullanır; bu sayede daha az popüler tokenlar için bile likidite sağlanır (Uniswap Docs).

2. Teknoloji ve Gelişim

2018’de başlayan Uniswap, dört ana versiyona sahiptir:
- V1/V2: ETH/ERC-20 takaslarını ve doğrudan ERC-20 çiftlerini tanıttı.
- V3 (2021): Likidite sağlayıcıların sermaye verimliliğini artırmak için yoğunlaştırılmış likidite ve özel fiyat aralıkları belirlemesine imkan verdi.
- V4 (2025): Havuz mantığını özelleştirmek için "hooks" özelliğini getirdi ve gaz ücretlerini azaltmak için singleton sözleşmeler kullandı (Blockworks Research).

3. Tokenomik ve Yönetim

UNI token (maksimum 1 milyar adet), protokolün yönetiminde kullanılır. Token sahipleri, ücret yapıları veya hazine dağılımları gibi tekliflere oy verir. Başlangıçta kullanıcılar ve geliştiricilere dağıtılan tokenların %43’ü, dört yıl boyunca topluluğa kademeli olarak verilecektir. 2024 sonrası yıllık %2 enflasyon oranı, katılımı teşvik etmek için devreye girer (Uniswap Blog).

Sonuç

Uniswap, likidite sağlama sürecini demokratikleştirerek ve topluluk yönetimini önceliklendirerek merkeziyetsiz ticareti yeniden tanımladı. UNI tokenın yönetim rolü devam ederken, çapraz zincir genişlemeleri ve V4’ün modüler tasarımı gibi gelişmeler önemli bir soruyu gündeme getiriyor: Uniswap, rakiplerin token kullanım alanlarında yenilik yapması karşısında DeFi alanındaki liderliğini sürdürebilecek mi?