Kripto Para Dolandırıcılık mı?

Eleştiriler doğru mu? Tüm kripto para birimleri dolandırıcılık amaçlı mı? Kripto para birimlerine karşı olanların en sık kullandıkları iddialara ve bunların doğruluk payına yakından bakalım.

2022 ayı piyasası, özellikle yeni yatırımcılar ve kripto para birimlerini eleştirenler arasında kripto para biriminin geleceği hakkındaki tanıdık soruları tekrar gündeme getirdi.

Elbette bu süreç kripto para sektörünün karşılaştığı ilk ayı piyasası değil. Takvimleri, son büyük ayı piyasasının yaşandığı 2018'e geri aldığımızda, Bitcoin'in son 10 yıl içinde üçüncü kez büyük düşüş yaşayarak yüzde 80 değer kaybettiğini, kripto kışının kârları alıp götürdüğünü görüyoruz.

Üç yılın ardından 2022 yılında bu senaryo bir kez daha yaşanacak gibi. Rakamların ne söylediğine bakmadan da ayı piyasasında olduğumuz anlaşılıyor, zira yatırımcılar Aralık 2020'den bu yana Bitcoin'in ilk kez 20.000 doların altına düşmesinin hayal kırıklığını yaşıyor. Kripto para piyasasının toplam değeri 2021 yılındaki zirveden bu yana yaklaşık 2 trilyon dolar geriledi.

Hayal kırıklığına uğrayan yatırımcılardan bazıları güncel verilere dikkatlice bakınca "scam", "kripto paralar bitti" ve "FUD" diye bağırmaya başladı. Bu yazımızda, kripto paralarla ilgili önemli tartışmalara ve ortaya atılan iddiaların gerçek olup olmadığına bakacağız.

İddia 1: Dayanak Varlıkları Olmadığından Kripto Paralar Dolandırıcılıktır

Ortaya atılan "dayanak eksikliği" argümanı, kripto paraları eleştirenlerin öne sürdüğü en popüler iddialardan. Bu kadar popüler olmasının arkasında aslında doğru olması yatıyor. Kripto para birimlerinin çoğu herhangi bir itibari (fiat) para, altın veya gümüş gibi fiziksel değer varlığıyla bire bir oranda desteklenmiyor. Bunun yerine kripto paralar, yatırımcıların duyduğu güvene dayalı biçimde çalışıyor.

Birçok kişi, arz kıtlığı ve değiştirilemez olması gibi benzersiz nitelikleri sayesinde Bitcoin'in herhangi bir varlık tarafından desteklenmesine gerek olmadığına inanıyor. Bu özellikler, altın gibi değer varlığı ile bire bir oranda desteklenmeden kripto para birimlerinin "çalışmasını" mümkün kılan kilit noktalar.

Peki, Bitcoin'in herhangi bir fiziksel varlık tarafından desteklenmesi önemli mi? Bilindiği üzere ABD doları, uzun zaman önce altın standardının dışına çıktı. O zaman insanlar neden hala kripto para birimleri için bu argümanı ortaya atıyor?

Kripto para birimlerini değerli kılan olgunun temeline inmekte fayda var.

"Değer" teriminin iki anlamı bulunuyor: İnsanların karşılığında para ödemek isteyeceği arzu edilen bir mal veya hizmeti tanımlarken, finansal amaçla kullanılabilen ve para birimi olarak işe yarayan bir varlığa da işaret edebiliyor. Bu ikinci anlam, Bitcoin destekçilerinin fiat para birimlerine kıyasla neden kripto para birimlerinin daha iyi bir seçenek olarak gördüklerini açıklamak için kullanılabilir.

Fiat para sisteminin aksine Bitcoin'in merkeziyetsiz biçimde çalışması, kripto para destekçilerinin daha iyi finansal özelliklere sahip olduğuna inanmasının ana nedenlerinden biri.

Şimdi gelin, fiat para birimlerini derinlemesine incelemek üzere masaya yatıralım.

Yani, kripto para birimlerinin fiyatlarının neden bu kadar oynak olduğuna şaşırmamak gerek. Kripto paraların yaygınlaşması veya kurumsal yatırım gibi iyi haberler geldikçe fiyatlar yükseliyor. Ancak siber saldırı veya dolandırıcılık gibi kötü haberler ortaya çıktığında fiyatlar çakılıyor.

Dolayısıyla, kripto para birimlerinin fiziksel hiçbir varlık veya hükümet tarafından desteklenmediği doğru olsa da, bu durum onların değerli olmadığı anlamına gelmiyor.

İddia 2: Yasa Dışı Faaliyetlerde Kullanıldıkları İçin Kripto Paralar Dolandırıcılıktır

Bu iddia da çok popüler, ancak tam anlamıyla doğru değil. Kripto paraların kara para aklama veya uyuşturucu kaçakçılığı gibi yasa dışı faaliyetlerde kullanılabileceği doğru olsa da, bu durum zaten tüm para birimleri için geçerli.

Sonuçta kripto para birimlerinin tek kullanım amacı bu değil. Kahve satın almak veya çeşitli projelere yatırım yapmak gibi yasal faaliyetler için de kullanılabiliyorlar.

Bu açıklamanın popüler olmasının arkasında, "Uyuşturucu Ticaretinde Kripto Para Kullanıldı" gibi sansasyonel manşetlerin kolayca atılması yatıyor.

Mayıs 2022 tarihli Similarweb arama motoru verilerinde, altı ay öncesine kıyasla yüzde 353 daha fazla "dolandırıcılık" arama trafiği elde edildiği gösterildi. Bu süreçte "nasıl kripto para yatırımı yaparım?" aramalarının hacmi yüzde 28,9 azaldı.

Kaynak: Similarweb

İddia 3: Fiyatları Çok Değişken Olduğundan Kripto Paralar Dolandırıcılıktır

Bu iddia kısmen doğru. Kripto para birimlerinin fiyatları son derece değişken ve durumu nasıl ele aldığınıza bağlı biçimde bu hem iyi hem de kötü olabilir.

Kimilerine göre fiyat oynaklığı iyi bir olgu, çünkü bu sayede potansiyel olarak büyük kazançlar elde etmek ihtimal dahilinde. Bazıları ise fiyat oynaklığını kötü olarak değerlendiriyor, çünkü büyük kayıpların yaşanması muhtemel.

Ancak her iki durumda da fiyat oynaklığı, kripto paraların dolandırıcılık amaçlı olduğu anlamına gelmiyor.

Hisse senedi ve tahvil yatırımcıları da fiyat oynaklığıyla boğuşmak zorunda. Tıpkı kripto paralar gibi, hisse senedi ve tahvil fiyatlarındaki oynaklık da hem iyi hem de kötü olabilir.

Dolayısıyla, kripto para fiyatlarının çok oynak olması nedeniyle dolandırıcılık diye yaftalayacaksak, o zaman hisse senedi ve tahvillerin de scam olduğunu söylemeliyiz.

İddia 4: Düzenlemeleri Bulunmadığından Kripto Paralar Dolandırıcılıktır

Bu iddia da kısmen mantıklı. Kripto paralar, fiat para birimleri gibi hükümetler tarafından etraflıca düzenlenmiyor. Ancak bu durum, hiç düzenlenmedikleri anlamına gelmiyor.

Kripto para birimleri genellikle, arka planda çalışan kodlar tarafından düzenleniyor. Üstelik, incelemek isteyen herkes bu kodları görebiliyor.

İddia 5: Finansal Balon Olduklarından Kripto Paralar Dolandırıcılıktır

Tahmin edeceğiniz üzere bu iddia da kısmen geçerli. Teknoloji dünyasındaki birçok trendde olduğu gibi, kripto para birimleri de önünde sonunda patlayacak bir balon olma potansiyeli içeriyor.

Yine de bu durum, hepsinin dolandırıcılık amaçlı olduğu anlamına gelmiyor. Finans piyasalarında her zaman balon oluşabilir. Örneğin 1990'ların sonunda dotcom balonu ve 2000'lerin başında da emlak balonu ABD'de boy göstermişti. Balon patladığında piyasadaki tüm web siteleri değersiz hale gelmedi. Aynı şekilde gayrimenkullerin tamamı bu balondan etkilenmedi.

Benzer durum kripto para birimlerinde de yaşanabilir. Balon patlasa dahi bazı projeler hayatta kalacak ve gelişecek. Piyasada balon olduğu iddiasını yayanları susturacak veriler mevcut. Öyle ki, Bitcoin'in içinde bulunduğu ayı piyasasındaki en düşük seviyesi, önceki kripto kışında gözlenen değerin oldukça üzerinde.

Sırf En Sevdiğiniz Analistiniz Söyledi Diye Kripto Dolandırıcılık Olmaz

Son olarak, kripto paraların dolandırıcılık amaçlı geliştirildiği fikrini deneyimli piyasa uzmanları bile söylese, kesinlikle doğru olduğu düşünülmemeli. Warren Buffet veya Bill Gates gibi finans dünyasında deneyim kazanmış birçok isim Bitcoin konusunda kötümser olsa da, Elon Musk veya Sam Bankman-Fried gibi bazı girişimciler kripto paralara ve arkasında yatan teknolojiye verdikleri desteği yüksek sesle dile getiriyor.

Yine de kripto paraların spekülatif birer yatırım aracı olduğunu ve yalnızca kaybetmeyi göze alabileceğiniz miktarda yatırım yapmanız gerektiğini unutmamalısınız. Aynı durum hisse senetleri ve diğer yatırım enstrümanları için de geçerli.

Kripto para birimlerinin fiyatları elbette çok oynak ve fiyatlar her an çökebilir. Hükümetler, geleneksel borsalarla aynı şekilde düzenlenmediği için para kaybetmeniz durumunda geri alamayabilirsiniz. Kripto para içeren bir yatırım portföyü oluşturmaya karar verirseniz risk iştahınızın da gerçekten yüksek olması gerekir. Elbette riskin yüksek olması, tüm kripto para birimlerinin dolandırıcılık amaçlı geliştirildiği anlamına gelmez.