CoinMarketCap Academy, umut veren birinci katman blockchain ağına göz atıyor. Hayaletlerden ve gizemli öykülerden korkuyorsanız üzerinize bir battaniye alın çünkü konumuz Fantom!
Fantom Nedir?
Merkeziyetsiz Fantom protokolü; izne gerek duymayan, merkeziyetsiz, açık kaynaklı birinci katman blockchain olarak dApp protokollerine çözüm sunuyor. Ethereum'un en büyük rakiplerinden biri. Aralık 2019'dan beri kullanımda olan protokol ölçeklenebilirlik, güvenlik ve merkeziyetsizliği birleştiren yenilikçi mimarisiyle imkansız blockchain üçlüsüne çözüm getirmeye çalışıyor.
Ağın mimarisi, farklı yürütme zincirlerini entegre eden tek konsensüs katmanına dayanıyor. Bu konsensüs katmanı (Lachesis), Fantom Foundation tarafından Lachesis Protocol için temel katman olarak geliştirilmiş. Bir nevi, Fantom üzerinde çalışan Ethereum Sanal Makinesi gibi düşünülebilir. DAG (Directed Acylic Graph) isimli teknolojiyi kullanan protokol, Ethereum gibi geleneksel İş İspatı blockchain ağlarındaki yavaş işlem ve yüksek ücret sorununu ortadan kaldırmaya çalışıyor.
Lachesis üzerinde yer alan ilk katmanda, Opera adı verilen EVM uyumlu akıllı sözleşme platformu bulunuyor. Gas savaşları nedeniyle fahiş işlem ücretlerinin ödendiği ve transferlerin gerçekleşmesi için uzun süre beklenen Ethereum ağının aksine, Fantom'un akıllı sözleşmesi, işlemleri bir saniyede gerçekleştirebildiği gibi, kuruş düzeyinde ücret talep ediyor.
Join us in showcasing the cryptocurrency revolution, one newsletter at a time. Subscribe now to get daily news and market updates right to your inbox, along with our millions of other subscribers (that’s right, millions love us!) — what are you waiting for?
Fantom Nasıl Çalışıyor?
Fantom ağında kullanılan konsensüs mekanizması, Asenkron Bizans Hata Toleransı (aBFT) olarak adlandırılıyor. Yüksek ölçeklenebilirlik ve güvenlik sağlayan bu sistem, işlemlerin verimli gerçekleşmesini mümkün kılarak ücretleri aşağı çekiyor.Fantom'un aBFT konsensüs mekanizmasında, düğümler (node) herhangi bir lider olmadan işlemleri eşzamansız biçimde işleyebiliyor. Lachesis Protocol, üçte bir oranında hata toleransına sahip. Yani işlemlerin tamamlanması için düğümlerin yüzde 67'sinin doğrulanması gerekiyor. İşlemlerin bir saniyenin altında ve neredeyse gerçek zamanlı gerçekleştiği Fantom platformu, İş İspatı blockchain ağlarındaki blok onay süresine karşı daha hızlı ve daha ölçeklenebilir alternatif oluşturuyor.
Üzerine herhangi bir ek katmanın eklenebildiği Lachesis, uzlaşma katmanı olarak çalışıyor. İlki olan Opera, EVM uyumlu çalışan, PoS mekanizmasına sahip bir blockchain ve işlemleri onaylamak için Lachesis doğrulayıcı setini kullanıyor. Opera ayrıca, Ethereum'un ardından Fantom'a destek veren SushiSwap, Curve ve Yearn Finance gibi protokollerin yanı sıra yerel DeFi uygulamalarına da ev sahipliği yapıyor.
Toplam arzı 3 milyar 175 milyon olan FTM token; stake etme, yönetişim, ödeme ve işlem ücreti gibi amaçlarla kullanılabiliyor. Kullanıcılar, yıllık yüzde 4 getiri (APY) için FTM stake edebilir, "Fluid Rewards" ile esnek yatırım seçeneklerine ulaşabilir ve tokenleri kilitleyerek yüzde 12'ye kadar APY kazanabilir. Yazının ilerleyen kısmında değineceğimiz üzere Vesting, Fantom DeFi protokolleri için önemli bir rol oynuyor.
Fantom ve DeFi
Birinci katman blockchain alanındaki sıcak rekabete rağmen Fantom, DeFi kullanım senaryolarına odaklanması sayesinde ekosistemde güçlü bir alternatif haline geldi. Bu özellikle Fantom Foundation'ın teknik danışmanı olan ve Yearn Finance'in kurucusu olan Andre Cronje'den kaynaklanıyor. Cronje, Fantom'un çok zincirli gelişiminde danışmanlık sağladığı gibi, büyümesinde de etkili oldu. Ethereum köprüsünün faaliyete geçmesinde önemli katkısı var.
2022 yılının başında Cronje, Daniele Sestagalli ile birlikte Fantom protokolü üzerinde yeni bir hizmet için çalıştıklarını duyurdu. Cronje, yılbaşında paylaştığı tweet ile duyuruyu yaptı:
Şubat ayına gelinmesine rağmen konuya ilişkin detaylar hala açıklanmamış olsa da, bahsi geçen projenin iki önemli DeFi geliştiricisinin iş birliğiyle hayata geçeceği söyleniyor. Sestagalli liderliğinde çalışan protokoller Abracadabra Money ve Popsicle gibi isimleri içerebileceği söyleniyor. Sestagalli, DeFi ekosisteminde merkeziyetsizliği korumaya odaklanmış yerel kripto akımı olan "Frog Nation" ın lideri olduğunu açıklamıştı. İş birliği hakkında Twitter'da şu duyuruyu yaptı:
Ancak, Sestagalli'nin en büyük projelerinden biri olan TIME'ın CFO'su, kredi kartı dolandırıcılığına karışınca proje askıda kaldı. 0xsifu; diğer adıyla Michael Patryn ve bir diğer adıyla Omar Dhanani, protokolün CFO'luk görevinden çıkarıldı. Andre Cronje, Sestagalli ile projelerine devam edeceğine dair söz verdi ancak iş birlikleri hakkında hiçbir haber verilmedi.
Fantom Ekosistemi
Fantom, çoğunlukla DeFi uygulamalarına odaklanan dApp hizmetleri sayesinde gelişmiş bir ekosisteme sahip. DeFilama verilerine göre, ağa kilitli toplam varlık miktarı (TVL) halihazırda 9 milyar dolar seviyesinde. Solana ve Polygon gibi yüksek piyasa değeri olan blockchain ağlarının önünde yer alıyor. Yakın dönemde gözlenen kilitli toplam değerdeki büyümenin önemli kısmı, Andre Cronje ve Daniele Sestagalli'nin söz konusu ortaklıkları hakkında ortaya atılan spekülasyonların ardından geldi. Cronje, paylaştığı Medium blog yazısında, "Ve(3,3)" isimli projesinin korelasyonlu ve korelasyonsuz varlıkların takasına destek veren türden bir AMM olacağını duyurdu.
Halihazırda Fantom, çok popüler protokollere ev sahipliği yapıyor.
SpookySwap
Spookyswap, otomatik piyasa yapıcı DEX olarak çalışıyor. Protokolün yerel tokeni BOO isminde. Daniele Sestagalli tarafından inşa edilen para piyasası Popsicle Finance şirketinin ortağı durumunda. Merkeziyetsiz borsaların sahip olduğu işlevlerin çoğunu sunan Spookyswap; token takasları, yield farming, tekli stake havuzu, NFT ve köprü özelliklerini içeriyor.
Token takasları, işlem başına yüzde 0,2 oranında ücretlendiriliyor. Ücretin yüzde 0,17'si likidite sağlayıcılarına giderken yüzde 0,03'lük kısım BOO stake edenlere veriliyor. Kullanıcılar, daha fazla BOO kazanmak ve wFTM gibi farklı tokenler kazanmak için kullanılan xBOO tokenleri almak adına tekli havuzlarda BOO stake edebiliyor. Spookyswap ayrıca Ethereum, BNB Chain, Polygon, Avalanche, Arbitrum, Harmony, Cronos ve UEC gibi farklı birçok blockchain ağıyla da köprü kurabiliyor. Son olarak borsa, BOO tokenleri geri almak adına, telif hakkı kazanarak Spooky ekonomisine katkıda bulunan iki NFT koleksiyonu Magicats ve resmi Spookyswap NFT'lerini piyasaya sürdü.
Scream
Merkeziyetsiz kredi protokolü olan Scream, "yüksek hızlı piyasalara" şeffaf ve saklama hizmeti olmadan kredi çözümleri sunuyor. Fantom ekosistemi genelinde sermaye verimliliğini artırıyor.
Compound, Cream ve Aave gibi para piyasası protokollerine benzer şekilde, kullanıcılar kripto varlıklarını teminat gösterip borç alabilir ve verebilir. Scream; WBTC, WETH, WFTM, DAI ve USDC gibi farklı değer varlıklarına destek sunuyor. Kullanıcılara mümkün olan en büyük teşvikleri sunmak adına, Fantom ekosistemindeki en yüksek likidite platformlarından biri olmayı hedefliyor.
Scream protokolü, ScLoans ismi verilen özelliğiyle farklılaşıyor. Eksik teminatlı kredilerin aynı işlem bloku içinde iade edilmesi için geliştirici araçları sunuyor. Çeşitli kullanım senaryolarının sunulduğu protokolde arbitraj, teminat takasları ve faiz oranı değişimi gibi seçenekler bulunuyor. Kredi havuzu üzerinden çalışmak yerine geliştiriciler, flaş kredilerde kullanılan scToken ile doğrudan etkileşime girebilir. Flaş kredilerde alınan ücretler yüzde 0,02 düzeyinde.
Geist Finance
Geist, merkeziyetsiz ve velayetsiz bir likidite piyasası protokolü olarak, mevduat sahiplerinin pasif gelir elde etmeleri için likidite sağlamalarına ve ihtiyaç sahiplerinin flaş kredi veya aşırı teminatlandırılmış borç alabilmelerini mümkün kılıyor. Aave para piyasasına dayanan proje, Fantom üzerindeki diğer AMM likidite protokollerine rakip konumunda.
Yönetişim veya mülkiyet yapısı içermeden çalışan Geist, protokol hazinesine de sahip değil. Protokol gelirinin yüzde 50'si GEIST tokenleri stake edenlere dağıtılıyor. Geist ekosistemindeki likidite madencileri, üç aylık hakediş sürecini tamamlamak zorunda. Ödüllere daha erken ulaşmak isterlerse yüzde 50 ceza ödemek durumunda kalıyorlar. Ceza ücretleri, stake eden kullanıcılara dağıtılıyor. Hakediş sürecinde GEIST tokenlerini bekleten kullanıcılar, takas işlemlerinde toplanan ücretten pay alıyor.
Geist projesini eşsiz kılan özelliklerin başında, yüzde 20'ye varan cömert airdrop etkinlikleri geliyor. Airdrop edilen GEIST, bir yıl boyunca doğrusal olarak kazanılıyor. Stake tokenlerle aynı ceza sistemine sahip olarak kullanıma açılabiliyor. Şimdiye kadar Aave, Elips ve Lobser DAO topluluklarına airdrop işlemleri yapıldı.
Beethoven X
Beethoven, Fantom üzerinde "hepsi bir arada merkeziyetsiz yatırım platformu" olmayı hedefliyor. Balancer V2 üzerine inşa edilmiş ve kendini Fantom'daki "ilk yeni nesil AMM protokolü" olarak tanımlıyor. Beethoven protokolünde; ağırlıklı yatırım havuzları, istikrarlı havuzlar ve token takasları gibi farklı para piyasası ürünleri sunuluyor.
Ağırlıklı yatırım havuzları sayesinde kullanıcılar, arbitraj fırsatlarını kovalayarak portföylerini yeniden düzenleyen yatırımcılardan ücret alabiliyor. Havuz sekiz adede kadar tokenden oluşabiliyor ve her token, havuzdaki ağırlığına göre farklı bir ücretlendirmeye tabi tutuluyor. Stablecoin veya nispeten düşük fiyat oynaklığına sahip sentetik varlıklar, Curve benzeri StableSwap AMM üzerinde işleniyor.
Ayrıca Beethoven, Liquidity Boot Strapping Pools (LBP) aracılığıyla yeni tokenlerin başlatılmasına olanak sağlıyor. LBP Launch, kitle fonlaması mekanizmasına benzer biçimde çalışıyor. Şeffaf fiyat takibi, yeni tokenlerin topluluğa adil biçimde dağıtımı ve yeni projeler için likiditenin önyüklenmesini sağlıyor. Beethoven izne gerek duymadığı için, herkes açık artırma oluşturabiliyor ve LBP yapabiliyor.
Tarot Finance
Tarot, kredi veren ve alanların, izole edilmiş kredi havuzlarında etkileşime girdiği bir başka merkeziyetsiz kredi protokolü (benzerliği fark ettiniz mi?). Aslında Tarot, saklama hizmeti olmadan ve izne gerek duymadan kredi olanağı sağladığı için, yukarıda bahsedilen bazı protokollerin klonu şeklinde tarif edilebilir. Bunlara ek olarak Tarot kullanıcıları, kaldıraçlı yield farming özelliğine sahip oluyor.
Tarot protokolü, likidite sağlayıcılarını Tarot Vault aracılığıyla ödüllendiriyor. Kullanıcılar, Tarot Vault destekleyen kredi verme havuzlarında LP tokenlerini kilitleyerek otomatik olarak ödül kazanabiliyor. Sağlanan likidite, kasalarda otomatik olarak stake ediliyor ve ek ödül alma imkanı sağlıyor. LP tokenleri çekildiğinde, kasadaki likidite de çıkarılıyor. İzne gerek duymayan ödül sistemi, yeniden yatırım yapmaya olanak tanıyor ve havuzdan ödül bekleyen herkes bunu başlatabiliyor. İşlemin karşılığında ödülün küçük bir yüzdesini (yüzde 1) yeniden yatırım ödülü olarak alıyorlar.
Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır ("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.
