En popüler kripto para konsensüs algoritmaları olan Proof-of-Work ve Proof-of-Stake arasındaki farklar mercek altında.
En basit ifadeyle İş İspatı (Proof-of-Work, PoW) ve Hisse İspatı (Proof-of-Stake, PoS) algoritmaları, kripto para üretmenin iki farklı yolu.
Daha net biçimde İş İspatı ve Hisse İspatı, iki farklı konsensüs algoritması şeklinde ve blockchain ağ katılımcıları arasındaki güven sorununu çözmek için tasarlanmış.
İş İspatı ile Hisse İspatı arasındaki fark ilk bakışta fazlasıyla teknik görünebilir, ancak kripto para ağlarının hedeflerine ulaşmak için sergiledikleri temel yaklaşım farklılıklarını yansıtıyor.
İki algoritma arasındaki fark ağ güvenliği, çevresel sürdürülebilirlik, giriş engelleri ve merkeziyetsizlik sağlanması gibi temel konularda göze çarpıyor.
Blockchain ağları için kullanılan "güvene ihtiyaç duymayan" tabiri, şu temel ilkeyi yansıtıyor: Blockchain sisteminin amacı, işlemlerin hedeflendiği gibi taraflar arasında gerçekleşmesini, aralarında sosyal güven oluşması için aracı kullanmaya gerek duymadan kaydedilmesini garanti etmektir.
Bunun mümkün olabilmesi için ağın, katılımcıların kripto para birimlerini iki kez harcamasını veya önceki işlemlerin geri alınmasını imkansız ya da en azından son derece zor hale getirmesi gerekiyor.
Bir bakışta Proof-of-Work (İş İspatı)
İş İspatı aslında dünyanın en ünlü kripto para biriminden önce de mevcuttu, ancak Bitcoin (BTC) para birimiyle birlikte çok daha fazla anılır oldu.
Bu nedenle PoW algoritması, en büyük kripto para biriminin gizemli mucidinin adını taşıyan Nakamoto Konsensüs şeklinde de adlandırılıyor.
İş İspatı blockchain ağında çoğunluğun kabulü (konsensüs) üzerine kurulu olan sistem, "en uzun zincir kazanır" mantığıyla çalışıyor. Bir başka deyişle, blockchain ağında oluşturulan en uzun blok geçerli kabul ediliyor.
Buradaki amaç, geçmiş verilerin farklı versiyonlarını yansıtan çoklu zincirlerin oluşmasını engellemek. Ayrıca zincirin kabul edilen sürümü ne kadar uzun olursa, işlemleri geri almak için gerekli bilgi işlem gücü ve kaynak da teoride daha fazla olur.
En uzun zincir kuralının güvenli biçimde çalışması için, zincire yeni blok eklemenin zor, maliyetinin ve ihtiyaç duyulan zamanın yüksek olması hedefleniyor. Ağ katılımcıları karmaşık kripto bulmacalarını çözmek için rekabet ediyor ve yeni bloku başarıyla doğrulayan ağdaki ilk kişi olmak için çalışıyorlar. Mecazi olarak bu süreç, "madencilik (mining)" olarak adlandırılıyor.
İş İspatı algoritmasının temel sorunu, çözümü bulmak için yüksek miktarda bilgi işlem gücü ("iş") harcanması ve defalarca deneme yapılması zorunluluğunda karşımıza çıkıyor. Bu durum büyük ölçüde, Sam Beckett'in _ yeniden dene, yeniden başarısız ol, daha iyi başarısız ol_ mottosuna benziyor.
Bitcoin Proof-of-Work Madenciliği
Satoshi Nakomoto, Bitcoin teknik makalesinde (white paper), "en uzun zincir sadece işlemler dizisinin en büyük halini yansıtmıyor, aynı zamanda en yüksek işlemci (CPU) gücünden yararlanıldığını da kanıtlamayı sağlıyor" demişti.
Bu prensiple bile, İş İspatı blockchain sistemlerinin çalışması için yüksek ölçüde bilgi işlem kaynağına ihtiyaç duyulduğu anlaşılabilir.
Kapsayıcılık ve merkeziyetsizlik destekçileri, Bitcoin ağı büyüdükçe madencilik işinde rekabetçi kalmaya devam edebilmek için en gelişmiş ve güçlü donanımlara yatırım yapmanın gerekli olduğunu, haliyle sadece kısıtlı bir kesimin bunun üstesinden gelebileceğini öne sürdü.
Yoğun bilgisayar gücünün önemli bir başka etkisi daha var. Bitcoin ağının madencilik operasyonlarında yer alan donanımlara verilen elektrik miktarı, küçük ülkelerle kıyaslanabilir hale gelince, kimi eleştirmenler, iklim değişikliğiyle ilgili endişelerini gündeme getirdi.
Söz gelimi Çin, kripto para madencileri tarafından kullanılan ve kömürden elektrik üretirken havayı fazlasıyla kirleten tesisler nedeniyle İç Moğolistan bölgesindeki madencilik işlemlerine getirdiği yasakları sıkılaştırdı. Çin'in devlet kontrolündeki ekonomisinde kripto paraların yerinin olmadığını ortaya koyan baskılar, diğer bölgelere de yayıldı. Bunun akabinde Bitcoin madencileri, dünyanın dört bir yanında yasaları daha esnek ve üretimi daha kârlı olan bölgelere göç etti.
Öte yandan Bitcoin Madencilik Konseyi'ne göre, 2021 yılının ikinci çeyreğinde Bitcoin madencileri tarafından kullanılan enerjinin yüzde 56'sı sürdürülebilir kaynaklardan geldi. Bu araştırma, Bitcoin'in İsviçre ile aynı miktarda enerji tüketmesi üzerine oluşan endişelerin akabinde gerçekleştirildi.
"Bitcoin madencileri nasıl çalışıyor?" ya da "BTC üretmek ne kadar sürüyor?" diye merak ediyorsanız yazılarımızı okuyabilirsiniz.
Bir bakışta Proof-of-Stake (Hisse İspatı)
Tıpkı İş İspatı gibi Hisse İspatı da işlemlerin geçerli olduğunu tanımlamak için dağıtık konsensüs yapısı içerecek biçimde tasarlanmış. Yani geçmiş veriler hakkında tek blok için anlaşmaya varılması hedefleniyor.
Hisse İspatı kullanan blockchain ağlarındaki düğümler (node), bilgi işlem kaynaklarını "madencilik" için ayırmak yerine blok doğrulamaya odaklanıyor. Bu nedenle Hisse İspatı konsensüs mekanizmalarını tanımlarken "PoS madenciliği" terimi tercih edilmiyor.
PoS ağlarında güvenlik ve konsensüs; katılımcıların ellerindeki özel veya bileşik varlıklarını, ağın yerel token'larına dönüştürerek kilitlemeleri ya da stake etmeleri ile sağlanıyor.
Hisse İspatı, kripto para sahipliğini kanıtlıyor. Aynı zamanda projenin başarılı olması durumunda ortaya çıkan kâr üzerinde hak sahiplini de ispatlıyor. Ağın devamlılığını sağlamak için düğümler, akıllı sözleşme kullanarak yerel token'ları "kilitliyor" ve verilen süre boyunca harcanamaz hale getiriyor.
Zincir üzerindeki konsensüs geçmiş verisini genişletmek adına, her blok için hangi düğümlerin doğrulayıcı olacağı algoritma tarafından rastgele seçiliyor.
Bu rastgele seçim sürecinin yanı sıra paydaşların ağ üzerinde biriktirdikleri varlıklar karşılığında kazandıkları faiz, katılımcıların geçmiş verileri sabote etme veya sistemi baltalama gibi eylemlere karşı caydırı etki yapıyor.
Ethereum Proof-of-Stake
Önde gelen kripto para birimlerinden olan Ether (ETH), an itibarıyla İş İspatı konsensüs algoritmasını kullansa da yakında bu algoritmayı kullanmayı bırakacak.
5 Ağustos 2021'de Ethereum ağında Londra sert çatallanma (hard fork) işlemi gerçekleşti ve Ethereum 2.0 isimli yeni ağ üzerinde Hisse İspatı algoritması uygulanmaya başlandı.
Geliştiriciler, başarıyla çalışmasının ardından Hisse İspatı algoritmasının, Bitcoin ağının devamlılığı için gerekli olan baş döndürücü güç miktarına kıyasla daha çevre dostu ve sürdürülebilir olacağını savunuyor. Ethereum Foundation verilerine göre, güncelleme sonrası Ethereum ağının enerji tüketimi kabaca 99,95 oranında azalacak.
Ayrıca, donanım ve kaynakların yönetimi ayrı tutulduğundan sistemin tekelleşmesi ve yönetim gücünün merkezileşmesine karşı daha dirençli olduğunu iddia ediyorlar.
Ethereum 2.0 hakkında daha detaylı bilgi burada.
Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır ("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.
