Merkezi borsalar (CEX), fiziksel merkezi bulunan ve sahibi olan şirket tarafından işletilen kripto para alım satım platformlarına denir.
Merkezi borsalar, kullanıcılar arasındaki alım satım işlemlerini kolaylaştırmak amacıyla emir defteri kaydı tutar. Bu defterde, bireysel yatırımcılar tarafından gönderilen alım ve satım emirleri sıralanır. Emirler; belli bir
kripto paranın, belli miktarını, belli fiyata alma veya satma isteklerinden meydana gelir. CEX yapıları, kullanıcılarından gelen emirleri toplayıp bunlara karşılık gelen alış ve satış emirlerini eşleştirmek ve yürütmek için özel yazılımlar kullanır.
Teknik olarak CEX kullanıcıları, birbirleriyle doğrudan kripto veya
itibari para alışverişi yapamaz. Kullanıcılar varlıklarını borsaya yatırdıklarında şirket bu varlıkların velayetini devralır ve yatırımcıya ilgili varlıklara karşılık gelen miktarda sanal borç senedi (IOU) verir. Borsa, kullanıcılara ait olan ve işlemlerde el değiştiren IOU varlıklarını kendi sistemi içinde izler. Bunları yalnızca para çekme esnasında gerçek para birimine dönüştürür.
2020 itibarıyla CEX yapıları, kripto para borsaları arasında en sık karşılaşılan seçenek konumundaydı. İşlemlerin tek yetki noktası tarafından işlenmesi sayesinde elde edilen hız ve maliyet verimliliği, hem gündelik işlem yapanlar hem de kripto yatırımcıları açısından CEX'leri ilk tercih haline getiriyor.
Bununla birlikte CEX projelerinin merkezi yapı sunması bazı dezavantajlara neden olabilir. Merkezi borsalar, şirket içi alım satım işlemlerini kullanıcılarına açıklamaz. Bu durum şeffaflık eksikliğine yol açar. Hatta
wash trading ismi verilen fiyat manipülasyonlarına zemin bile hazırlayabilir.
Kullanıcıların varlıkları üzerindeki kontrol devralmaları nedeniyle merkezi borsalar, hem şirket içinden hem de dışarıdan düzenlenecek potansiyel saldırılara açık hedef haline gelir. Yalnızca 2019 yılında gerçekleşen en büyük 12 CEX
saldırısında müşterilere ait 292 milyon doların üzerinde fon buhar olmuştu.
Yaşanan teknik sorunlar veya koordineli saldırılar, CEX hizmetlerinin önemli ölçüde aksamamasına yol açarak müşterilerin ticari fırsatları kaçırmasına yol açabilir. Son olarak merkezi borsalar, düzenleyicilerin emriyle kullanıcılara ait fonları dondurabilir veya onlara el koyabilir. Borsaların ana şirketleri, müşterilerinin kişisel bilgilerini hükümet yetkilileriyle paylaşmak durumunda kalabilir ve sansür konusunda kolay hedefe dönüşebilir.