Kripto Stake Rehberi 2021

Kripto Staking Nedir?

"Staking" ya da "stake etmek", Hisse İspatı (PoS) tabanlı blockchain sisteminin operasyonlarını sürdürülmesine katılmak isteyen kullanıcının, kripto para cüzdanındaki varlıkları kilitlediği faaliyete deniyor. Ağa katkı yapan kullanıcıların ödüllendirilmesinin yanında, ağın fikir birliğine varmasına yardımcı olmaları bakımından bu yöntem kripto para madenciliğine benziyor.

Stake eden kişinin işlemleri doğrulama hakkı, ilgili kripto paradan cüzdan içinde ne miktarda "kilitlendiğine" göre belirleniyor. Ancak, tıpkı PoW platformunda madencilik yapmak gibi, stake edenler yeni blok bulmaya veya blockchain üzerine işlem eklemeye teşvik edilirler. Teşvik sunmalarının yanı sıra PoS blockchain platformları, ölçeklenebilir ve yüksek işlem hızına sahip.

Madencilik mi, Staking mi?

• Madencilik – madenciler karmaşık matematiksel bulmacaları çözer. Staking – ağdaki düğümler varlıklarını kilitleyerek yeni blokları doğrular.
• Madencilik – matematiksel bulmacayı çözen ilk madenci zincire blok ekler. Staking – düğümler, akıllı sözleşme içine yerel token'ları kilitleyerek yeni blokları doğrular.
• Madencilik – çok fazla enerji tüketen özel madencilik donanımlarına (örneğin GPU) ihtiyaç duyar. Staking – yaygın olarak çevreye duyarlılık açısından daha sürdürülebilir olduğu düşünülür. Vitalik Buterin'e göre enerji tüketiminde yüzde 99'dan fazla tasarruf sağlar.
• Madencilik – daha fazla hesaplama gücüyle (ve çalışmayla), blok bulmacasını çözme ve ödüllendirilme şansı artar. Staking – daha fazla yerel token stake edildiğinde (depolanan varlık miktarı), yeni blokları doğrulamak için seçilme ihtimali yükselir.

Stake Etmek Nasıl Olur?

Stake etme işlemine gösterilen ilginin artması neticesinde, bir kenarda duran kripto paralarla pasif gelir elde etmek mümkün oluyor ve bu alanda yüzlerce seçenek var. Şu anda staking ödülleri sunan en büyük kripto para birimlerinden bazılarını kısaca gözden geçirelim:

Ethereum 2.0

Ethereum, gelmiş geçmiş en popüler ikinci kripto para birimi platformu olduğundan, en çok konuşulan stake seçeneği olarak da Ethereum 2.0 karşımıza çıkıyor. Eğer yeterli miktarda ETH yatırımı yaptıysanız, sistemin ilk doğrulayıcılarından biri olarak sistemin gelişmesine yardım edebilirsiniz.

Tezos (XTZ)

Tezos'un yerel para birimi XTZ ve stake etme sürecine de "baking (pişirme)" adı veriliyor. Stake eden kullanıcılar, yerel token üzerinden ödüllendiriliyor. Ayrıca, kötü niyetli kullanıcıların hisselerine el konularak cezalandırıldıkları bir sistem var.

Tezos ağında stake etmek ya da baker olmak için, kullanıcının elinde 8.000 XTZ token tutması ve tam düğüm (full node) çalıştırması gerekiyor. Neyse ki, sembolik ölçekte kripto para sahibi olanların da stake etmesi mümkün. Bunun için XTZ token'larını devretmelerine ve ödüllerini paylaşmalarına imkan veren üçüncü parti hizmetler ortaya çıktı. XTZ stake etme işlemiyle elde edilen yıllık getiri yüzde 5 ila 6 arasında değişiyor.

Algorand (ALGO)

Ayrıca, ALGO delegasyon sistemini destekleyen üçüncü partiler de mevcut. Bu ağlarda stake etme ödülleri yıllık yüzde 5 ila 10 arasında değişiyor. Ödüllerin kullanılan platformdan etkilendiğini unutmamak gerekiyor. Örneğin, Binance Staking kullananlar yüzde 8'lik APY (yıllık getiri yüzdesi) oranından yararlanıyor.

Icon (ICX)

Protokolün ICX adında yerel token'ı bulunuyor. ICON üzerindeki yıllık stake ödülleri, yüzde 6 ila 36 arasında değişiyor.

Stablecoin ile Stake Etme

• USDC: Binance'de %3,49, Coinbase'de %0,15, OKEx'te %3,23
• BUSD: Binance'de %3,59
• DAI: Coinbase'de %2, Gemini'de %7,4, OKEx'te %4,12
• USDT: Binance'de %5,47, OKEx'te %13,93'e kadar

Stake Nerede Yapılır?

Borsalar

Platformlarında çok sayıda kullanıcı barındırmaları sayesinde borsalar doğal olarak stake çözümleri sunmaya başladı.

Trader'lar, stake işlemi ile gelir akışlarını çeşitlendirebiliyor ve borsalarda sabit biçimde duran fonlarından pasif gelir elde edebiliyorlar. Staking destekleyen önde gelen kripto para borsalarından bazılarını aşağıda listeliyoruz, ancak tam liste bunlarla sınırlı değil:

- Binance

Ayrıca borsa; DAI, Tether (USDT), Binance USD (BUSD), BTC ve Binance Coin (BNB) gibi kripto para birimleri ile DeFi staking çözümü de sunuyor.

Coinbase

Coinbase, kripto para birimlerini stake etme özelliği içeren bir başka lider kripto para borsası konumunda. ETH 2.0 stake etme seçeneğinin haricinde Coinbase, bu alanda kullanılan diğer kripto paralar olan ALGO ve XTZ birimine de destek veriyor.

Soğuk Cüzdanlar

Bu stake etme yöntemine şekline "cold (soğuk) staking" ismi veriliyor. Ancak bu sistemde, stake eden kişinin işleme konan coin'leri aynı adreste tutması gerekli. Zira bu coin'ler hareket ederse kilitlenme süreleri bozuluyor ve sonuç olarak stake ödüllerinin kaybolma ihtimali ortaya çıkıyor.

Stake etmeyi destekleyen önde gelen çevrim dışı ve özel kripto para cüzdanları şu şekilde:

• Ledger – Soğuk cüzdan sektöründe Ledger lider konumda. Donanım cüzdanlarının en büyük avantajı, stake etme süreci esnasında kripto para birimleri üzerinde tam kontrol sunmasında yatıyor.
  Ledger, güvenliğinin yanı sıra, kullanıcılarına 7 token'a kadar stake etme olanağı sunuyor. Stake etme konusunda desteklenen para birimlerinden bazıları arasında Tron (TRX), ATOM ve ALGO geliyor.
• Trust Wallet – Çok yönlü çalışabilen Trust Wallet, Binance tarafından desteklenen özel bir cüzdan. Bu ürünü kullananlar XTZ, ATOM, VeChain (VET), TRX, IoTeX (IOTX), ALGO, TomoChain (TOMO) ve Callisto (CLO) stake ederek pasif gelir kazanabiliyor.
• CoolWallet S – İlk Bluetooth mobil donanım cüzdanı olan CoolWallet S, X-Savings özelliği sayesinde uygulama içinde stablecoin (USDT) stake etme imkanı veriyo.
• Trezor – Dünyanın en eski donanım cüzdanı olan bu cihaz, Tezos gibi dijital varlıkların üçüncü parti uygulamalar aracılığıyla stake edilmesini mümkün kılıyor. Mesela, Exodus cüzdanı

Hizmet Olarak Staking Platformları

• Stake Capital – Loom Network (LOOM), KAVA, XTZ, Aion (AION), Livepeer (LPT) ve Cosmos (ATOM) para birimleri için stake hizmeti sunar.
• MyCointainer – MyCointainer kullanıcıları, sanal varlıklarını stake ederken Power Max, Power Plus ve Basic seçenekleri arasından seçim yapıyor. Bu üç seviye arasından hangisinin aktif olduğuna bağlı biçimde stake ücretleri belirleniyor.
  Örneğin, Basic seviyedeki kullanıcılar 1 dolar civarında ödeme yaparken, Power Max planındakiler ayda 10 dolar ödüyor. Platform, zincir üstü stake desteği sayesinde 50'den fazla kripto para birimine stake etme olanağı sunuyor.

DeFi Staking

• Maker (MKR) – Platform, kullanıcıların Bitcoin gibi fiyat oynaklığı bulunan kripto para birimleri üzerinden stablecoin ödünç almalarını sağlıyor. Son derece popüler olmasından dolayı, Ethereum blockchain üzerindeki merkeziyetsiz finans protokolleri arasında öne çıkmayı başardı (Ocak 2021 itibarıyla kilitli toplam miktar (TVL) açısından ilk sırada yer alıyordu). Protokolde DAI, ağ üzerindeki birincil stablecoin konumunda. Bu nedenle yield farming yapanlar, hem borç alanlara ödünç para verilmesi hem de kredilere uygulanan faizler üzerinden ödül almaları için sisteme DAI yatırıyor.
• Synthetix (SNX) – Synthetix ağının SNX adında yerel para birimi bulunuyor. Adından da anlaşılacağı üzere platform, genellikle "Synth" olarak bilinen sentetik ticaret varlıklarının oluşturulmasında kullanılıyor. Hisse senetleri, kripto para birimleri ve fiat (itibari para) gibi fiziksel ve gerçek varlıkları temsil etmek için kullanılan sanal varlıklara Synth deniyor.
• Yearn Finance (YFI) – Şubat 2020'de kullanıma açılan bir DeFi toplayıcı protokolü. YFI; kredi verme ve ödünç para almayı kolaylaştırmak yerine, yatırılan fonların en iyi getiriyi elde etmesi ve daha düşük riskle karşılaşması amacıyla farklı platformlara dağıtıyor. Örneğin Aave ve Compound, en fazla getiri sağlayan ve daha az riskle gelir elde etmeyi mümkün kılan iki protokol olarak tespit edilirse, fonlar bu protokollere dağıtılıyor.
• Compound (COMP)– Compound protokolü; ETH, USD Coin (USDC), Basic Attention Token (BAT), Ethereum (ETH) ve DAI gibi kripto para birimleri üzerinden kullanıcıların kredi almalarını veya ödünç para vermelerini sağlıyor. Platform, kredi havuzları kullanıyor ve kredilere faiz uyguluyor. Protokol ayrıca, borçlanmak isteyenlerin sistem tarafından desteklenen para birimlerinden belli miktarda teminat yatırmasını şart koşuyor.

Stake Platformu Nasıl Seçilir?

Kripto para birimlerinizi stake etme konusunda acele etmemek, stake platformu seçimi üzerinden elde edilen ödülleri belirleyeceğinden son derece önemlidir. Yanlış seçim yapmak, hem ödülleri ve hem de stake edilen paranın kaybolmasına neden olabilir. Stake platformu seçerken dikkat edilmesi gereken yöntemler şöyle sıralanabilir:

1. Sıfır kilometre bir DeFi platformu üzerinden işlem yapılacaksa ve de özellikle teknoloji uzmanı olmayan bir kişiyseniz, tanıtılan protokol ne olursa olsun kurucu veya geliştirici ekibin sözüne asla itibar etmeyin. Reddit ve Twitter'a gidip diğer kullanıcıların protokol hakkında neler söylediklerine göz atın. Kendisi de geliştirici olan sosyal medya kullanıcıları, "rug pull" ismi verilen dolandırıcılık olasılıklarını fark edebilir ve dikkatlerini çeken herhangi bir kötü amaçlı kod ya da güvenlik açığı yakalarlarsa genellikle topluluğu uyarırlar.
2. Yıllık ödüllere veya APY oranlarına kendinizi fazla kaptırmayın. Platformun itibarı ve yaşı gibi dikkate alınması gereken birçok önemli faktör var.
3. Son derece yüksek getiri vadetmesi nedeniyle şüphe uyandıran platformlara kripto paralarınızı yatırıp kendinizi riske atmak yerine, mümkün olduğunca Maker veya Cool Wallet gibi saygın platformlara bağlı kalın.
4. PoS tabanlı platformlara ait bilgileri kontrol etmek için CoinMarketCap gibi güvenilir analitik sitelerindeki verileri kullanın. Bu aynı zamanda hizmet olarak staking platformları ve üçüncü parti staking hizmetleri için de geçerli.
5. Stake işlemine girmeden önce, stake süreci hakkında detayları içeren hüküm, koşul ve kuralları okuyun. Kurallar, cüzdanın 7 gün 24 saat internete bağlı olması gerekip gerekmediği, stake edilen kripto para biriminin, diğer faktörlerin yanı sıra stake edilmeden önce kilitlenme döneminden geçmesi gerekip gerekmediği ve minimum stake miktarı gibi kriterlere göz atın.

Kripto Para ile Stake Nasıl Yapılır?

Dijital para birimlerini stake etme süreci, stake etme seçeneklerine göre değişiklik gösterir. Örneğin cold (soğuk) staking, PoS platformu üzerinde direkt doğrulayıcı olmaktan farklı çalışır. Ayrıca, hizmet olarak staking platformlarını kullanmak, üçüncü parti veya borsa tabanlı stake etme işleminden farklı bir yol izler.

Borsa Üzerinde Stake Etme

• İlk olarak Binance borsasında hesap açmanız ve bir miktar ETH yatırmanız gerekiyor. Neyse ki burası kripto para borsası olduğu için diğer para birimlerinizi kolayca ETH'ye dönüştürebilirsiniz.
• Giriş yaptıktan sonra Finans > Binance Earn > ETH 2.0 staking seçeneğine girin.
• Stake edilen ETH tutarının 24 aya kadar kilitlenme süresi bulunduğunu unutmayın. Binance, stake edilen ETH'leri token haline getiriyor ve ödülleri BETH şeklinde dağıtıyor.
• "Stake Now" tuşuna basın ve stake için ayırmak istediğiniz ETH miktarını belirleyin.
• "Onayla" seçeneğine tıklayın. Açılan yeni pencerede bir kez daha "Onayla" seçeneğine tıklamadan önce hüküm ve koşulları gözden geçirin.

Borsalardaki En Yüksek Stake Ödülleri Nerede?

2021'in ortalarından itibaren, en yüksek stake ödüllerini elde edebileceğiniz en büyük borsalardan bazıları şunlar:

• Binance: BNB için %8,49, MATIC için %11,34, DOT için %11,51, ADA için %5,09, CAKE için %31,25 ve daha fazla ödül veriyor (Bazıları token kilitleme şartı koşuyor ve bu süre 15 ila 90 gün arasında değişebiliyor)
• Coinbase: ETH için %5, ALGO için %4, ATOM için %5, XTZ için %4,63 ve daha fazla ödül veriyor
• Kraken: ETH için %5 ila 7, DOT için %12, ADA için %4 ila 6, ATOM için %7, XTZ için %5,5 ve daha fazla ödül veriyor
• Gemini: ETH için %2, DOGE için %7,4, 1inch için %6,42, DAI için %7,4, GRT için %5,44 ve daha fazla ödül veriyor
• OKEx: ETH için %13,93'e kadar, DOT için %15,19, MATIC için %14,5, ATOM için %14,05, GRT için %16,26 ve daha fazla ödül veriyor (ödüllendirme esnek veya sabit şartlarda stake etme şeklinde göre değişiyor)

Donanım Cüzdan Üzerinde Stake Etme

Ledger gibi bir donanım cüzdanı üzerinde kripto para stake etme süreci de basit biçimde gerçekleşiyor.

• Birinci adım olarak kripto paranın (örneğin ALGO) uygulamasını Ledger'a yüklemek gerekiyor.
• Ledger Live üzerinde yeni bir hesap oluşturun ve stake etmek istediğiniz kripto parayı Ledger Live ile taşıyın.
• Ve işte bu kadar!

Bu adımlardan sonra cüzdandan Ledger'a para göndermeniz ve stake etmeye başlamanız gerekiyor. Üçüncü parti cüzdanın kripto paralarınızı yönettiğini unutmayın.

En Yüksek Stake Ödülleri Hangi Donanım Cüzdanlarında?

2021 yılı itibarıyla en yüksek stake ödülü kazanılabilen en iyi iki donanım cüzdanı şunlar:

• Ledger: XTZ için %6, TRX için %7, ATOM için %8 ila 10, ALGO için %5 ila 6 ve DOT için %10 (gelirler tahminidir ve onaylayıcı ücretleri ya da komisyonlar hesaba katılmamıştır)
• Trezor: Trezor cüzdan, kullanıcı arayüzünde doğrudan stake etmeye destek vermiyor. Ancak Exodus gibi cüzdan uygulamalarına bağlanmak mümkün. Geliler ATOM için %8,98, ADA için %4,91, XTZ için %5,46 ve üstünde hesaplanıyor.

Kripto Stake Etmenin Artı ve Eksileri

Yukarıda açıklanan cazip getiri modelleri, stake etme işleminin kripto para sahipleri açısından neden bu kadar popüler hale geldiğini ispatlıyor. Zira kullanıcıların hesaplarında duran kripto paralara ek gelir sunuyor. Ayrıca, bazı protokollerde göze çarpan yüzde yüz gelirle stake etme seçenekleri, kripto para dünyasında bu sistemin daha fazla ilgi görmesini sağlıyor. Ancak, stake dünyasına atılmadan önce, göz önünde bulundurmanız gereken bazı olumlu ve olumsuz durumlar mevcut.

Kripto para stake etmenin artıları:

• Pasif gelir elde etme – sunulan potansiyel getiriler bazen çekici bazense aşırıya kaçmış olabiliyor ve farklı risk beklentilerine sahip kişilere pasif gelir sağlayabilir
• Düşük giriş ücreti – stake etme işlemi son derece kolay bir süreçtir. Özellikle şu anda stake hizmeti sunan büyük borsalarda birkaç basit tıklamayla yapılabiliyor. Kullanıcıların yatırım yapmak için büyük meblağlara ihtiyacı yok ve stake etme işlemi aynı zamanda enerji açısından da verimli bir süreç.

Ancak şunu sorabilirsiniz: kripto para stake etmek güvenli mi? İşte kripto para stake etmenin eksi yanları:

• Protokol ve borsalarda hack veya siber saldırı olasılığı – bu risk, kripto para yatırımcılarının donanım cüzdanı üzerinden stake etmeyi tercih etmesinin ana nedeni.
• Özellikle değişken piyasa koşullarında, coin değerlerinde yaşanma ihtimali olan ani düşüş. Stake ederken varlıklar belli bir süre boyunda sisteme kilitlendiğinden fiyatta düşüş yaşandığında varlıklar çekilemiyor.
• Stake edilen token'ları tutan doğrulayıcı düğümler, transferlerin işlenmesi için %100 oranda çalışma süresi desteklemezse cezalandırılabilir.

Kripto Stake Etmenin Geleceği

Üç… İki… Bir… Stake. Yukarıdaki açıklamaların ardından stake etmenin, PoW tabanlı madencilik sistemine kıyasla (hem çevresel hem de ekonomik olarak) daha verimli olduğu ortada. Bu nedenle haklı olarak kripto sektörü içinde ivme kazanıyor ve pazar payı artıyor. Ethereum beklenen büyük güncellemesini tamamlandığında ve Aralık 2020 itibarıyla resmi olarak staking işlemlerine başladığında stake etme protokollerine geçiş de güç kazandı.

Ve 2021'de, DeFi staking işlemleri gelişmeye devam ederken, hem merkezi olmayan hem de merkezi stake yapılarının popülaritesi tüm zamanların en yüksek seviyesinde görünüyor.

Son olarak DeFi staking, FOMO oluşturacak derecede hızlı büyüyor. Özellikle yield farming veya likidite sağlayıcılığı konusunda şüphe uyandıracak derecede yüksek ödüller vadeden yeni protokoller ortaya çıkıyor. Dolayısıyla projelere çok dikkatli şekilde yaklaşmak gerek.

Kripto stake etme sistemlerinin büyük riskler içerdiğini unutmayın. Bu nedenle kapsamlı araştırma ve akıllıca yatırım yapmak kesinlikle çok önemlidir. Mutlu stake'ler!