Sözlük

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO)

Moderate

Merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO), blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler ve bilgisayar tanımlı kurallar aracılığıyla otomatik biçimde yönetilir.

Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon (DAO) Nedir?

Blockchain teknolojisinin ana akım tarafından benimsenmesiyle birlikte, yeni nesil şirket ve organizasyon biçimleri giderek daha popüler hale geldi. Merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO), blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler yoluyla merkeziyetsiz biçimde yönetilen şirketi ifade eder. DAO projelerinin ana fikri, projenin arkasında duran topluluğun yönetişime katılması ve gelecekteki güncellemelerde söz hakkı edinmesi üzerine kurulu.

Organizasyon adına alınacak kararlarda ağ katılımcılarının da söz sahibi olmasını ve eşit haklara erişmesini hedefleyen DAO projeleri, akıllı sözleşmeler tarafından idare edilir. Hisse sahiplerinden meydana gelen topluluk tarafından alınan kararlar arasında, şirket fonlarının ve kaynaklarının nasıl kullanacağı gibi kritik konular bulunur. Organizasyonun plan ve kurallarının kabul edilebilmesi için topluluğun belli yüzdesinin fikir birliğine ulaşması gerekir. Bu fikir birliği, merkeziyetsiz ve dağıtık bir blockchain aracılığıyla sağlanır. Her DAO, kararın onaylanması için gerekli olan fikir birliği yüzdesini önceden belirler.

Başlangıç aşamasında Bitcoin, DAO haline gelmeye yaklaşan ilk proje olarak algılanıyordu. Öte yandan Ethereum blockchain ağının ve akıllı sözleşme özelliklerinin ekosisteme hediye edilmesiyle birlikte DAO projeleri gelişmeye başladı. Tam anlamıyla şeffaflık sunulması ve yönetişimin topluluğa devredilmesi fikri gerçeğe dönüştü.

Merkeziyetsiz otonom organizasyonların arkasındaki fikir, iş dünyası için henüz yeni bir olgu olduğundan hâlâ emekleme aşamasında sayılabilir. Unutmamak gerekir ki, DAO projeleri ile ürün meydana getirilemez, kod yazılamaz veya donanım geliştirilemez. Buna rağmen DAO projeleri, topluluğun fikir birliğine ulaşması durumunda, ihtiyaç duyulan hizmetleri hayata geçirmesi için harici yükleniciler seçebilir.

Merkeziyetsiz otonom organizasyonlar, şirket tarafından gerçekleştirilen finansal işlemlerin tüm hisse sahipleri ve DAO topluluğu tarafından görülebilmesi adına tamamen şeffaf biçimde tasarlanmıştır. DAO akıllı sözleşmesi ve temel kodu da herkese açık biçimde sunulur. Bir başka deyişle DAO kavramı, ileri seviyede şeffaflık esasına dayanır. Tıpkı kripto para birimlerinin altında yatan temel fikir gibi DAO projeleri de, şirketlerin geleneksel merkezi yönetim duvarlarını yıkma, finansman konusunda tamamen açık ve şeffaf organizasyonlar meydana getirme görüşü üzerine inşa edilmiştir.

Merkeziyetsiz uygulamalar (DApp), DAO projelerinde kritik öneme sahiptir. DApp, akıllı sözleşme kullanılarak geliştirilen yazılım ürünleri olarak tanımlanırken DAO projeleri ise temelde merkeziyetsiz uygulamaların bir çeşidi olarak görülebilir. Bazı DApp'ler finansal yönetimin sağlanması için oluşturulurken DAO projeleri, ortak karar alma amacıyla geliştirilen merkeziyetsiz platform şekilde tasarlanmıştır.
Açık kaynaklı yazılım kullanmaları dolayısıyla DAO projelerinin bilgisayar korsanları tarafından hedef alınabilmesi ve hatta istismara açık olması önemlidir. "The DAO" isimli organizasyon, yazılımındaki açık nedeniyle bilgisayar korsanlarının hedefine alınmış, protokoldeki fonların büyük kısmı sahte DAO projesine aktarılmıştı.

Related Articles