2023 CMC Crypto Playbook serisinin son düzenleme bölümünde Movmint.io'dan Stanley Yong, 2023'te CDBC gelişimi ve merkez bankası politikaları hakkındaki tezlerini paylaşıyor.
Movmint.io Baş Ürün Sorumlusu Stanley Yong tarafından yazılmıştır.
Dünya ekonomisi 2023'e birkaç yeni makroekonomik gelişmeyle birlikte girerken, CBDC projeleri odaklandıkları konuları gözden geçirmek zorunda kalabilir. Şimdi gelin, aciliyetini ve belki de geçerliliğini yitirmiş olan CBDC modelinin değişimini mecbur kılan nedenleri beraber inceleyelim.
CBDC projesinin faydalarından bahsedildiğinde, genellikle ekonomiyi fiziksel nakit paradan tamamen kurtarma ve dolayısıyla faiz oranlarındaki "sıfır alt sınırını" ortadan kaldırma potansiyeline vurgu yapılıyor. Kesin olmamakla birlikte bu durum, parasal genişleme ve negatif faiz oranları aracılığıyla deflasyonun tersine çevrilmesini sağlıyor. Basitçe söylemek gerekirse negatif faiz, finans kuruluşunda tutulan mevduat karşılığında ücret talep edilmesi anlamına geliyor. Bu tür masraflardan kaçınmak isteyenler fazla mevduatını çekiyor ve fiziksel biçimde muhafaza ediyor. Kasada nakit para saklamanın maliyeti, negatif faiz oranı ücretinden düşük olduğunda, "sıfır alt sınırı" denilen ifade mantıklı bir yanıta dönüşüyor. Fiziksel nakdin CBDC tarafından ikame edilmesi, bu kaçış hamlesini ortadan kaldıracak ve enflasyonla mücadele etmek için fazla mevduatın yatırımlara aktarılmasını zorlaştıracak.
Kış uykusundan uyanan enflasyon canavarıyla uğraşmak zorunda kalan merkez bankacıları için deflasyon artık uzakta kalan bir hayal. Eurostat'ın tahminine göre, Ekim 2022 itibarıyla Euro bölgesi enflasyonu, yıllıklandırılmış ölçüde yüzde 10,7 seviyesinde. Bu bağlamda CBDC söylemi de değişti. CBDC'ye yönelik görüşler arasında yer alan ve enflasyonla mücadeleyi elden bırakmadan farklı bakiyelere farklı faiz oranlarının prensipte nasıl uygulanacağı konusu tartışılmaya başlandı. Bu durum elbette CBDC projelerinin teknik uygulama yönünü öne çıkarıyor. 2023 yılında, kredi protokolü Aave gibi merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerinden uyarlanmış mekanizmalar kullanan, birden fazla para birimini destekleyen ve faiz seçeneği içeren CBDC deneylerine tanık olacağız.
Makroekonomik görünüm, halen sürmekte olan ayı piyasası ve kripto paraya karşı derinleşen şüpheyle gölgeleniyor. Merkezi borsalarda, kredi sağlayıcılarında ve alım satım platformlarında yaşanan büyük iflasların ardından hem düzenleyiciler hem de bireysel yatırımcılar karamsar hale geldi. En cesur merkez bankaları bile, yükümlülüklerinin herkese açık blockchain üzerine entegre edilmesine izin verme konusunda bir adım geride duracak ve ortaya çıkan yeni tartışmaları gözden geçirecek. Varlık sınıflarına bireysel erişimin genişletilmesi ve finansal genişleme potansiyeli ile ilgili artan endişeler göz önüne alındığında, merkez bankalarının kripto piyasasına giriş çıkışları kolaylaştırma konusunda acele etmesine gerek kalmadı.
Kasım ayında FTX borsasının çökmesiyle birlikte yatırımcılar, kripto paralarını kendi kontrollerinde tutma yoluna girdi. Sonuç olarak 2023'te CBDC projeleri, merkez bankası ve bankalar olmak üzere iki aracılı dağıtım modeline geçebilir. Merkez bankaları tarafından yapılan temel varsayımların yeniden incelenmesinin akabinde bu yola girilebileceğini tahmin ediyoruz. Tek katmanlı doğrudan dağıtım modelleri ve melez alternatiflerin, CBDC tasarımlarının parçası haline gelme olasılığı her zamankinden daha yüksek.
Yüksek faiz oranlarının konuşulduğu bu dönemde, bankadaki mevduatlara ödenen faiz de hızla artıyor. Mevcut modellerin çoğunda görüldüğü üzere faiz özelliği barındırmayan CBDC varlıklarının cazibesinin azalması muhtemel.
2023 yılında pek çok merkez bankası, vatandaşlarının hesap bilgilerini doğrudan kendi defterlerinde tutmaya istekli olacak. Haliyle yeni ve geliştirilmiş muhasebe sistemlerinin ortaya çıkarılması, hesap ve işlemlerde Müşterini Tanı (KYC) gereksinimine ilişkin önemli politika sorularının çözülmesi gerekecek. Oluşturulacak politikalar oyun alanında değişiklik anlamına geliyor. Ancak merkez bankasının daha iyi, düşük maliyetli ve tek noktadan ödeme sağlayan hesap birimi oluşturma arzusu karşısında özel sektör girişimlerini engellememesi de gerektiği için iyi bir denge kurulması şart.
CBDC üretimi ve testlerinin 2023'te artacağını öngörüyoruz. CBDC'nin kapsamı ve sınırları hakkında daha çekişmeli tartışmalar ortaya çıkacak. Özel sektör oyuncuları ise yerlerini korumak için daha agresif yaklaşım benimseyebilir.