2023 NFT Piyasa Analizi: Sektörün İç Yüzü

Özet Veriler

• 2023 yılının ilk çeyreğinde NFT işlem hacmi hızla artsa da sonradan düşüşe geçti. Bu harekete en çok, Blur projesinin teşvik ve airdrop süreçleri etki etti. NFT sahiplerinin sayısı 19 Nisan itibarıyla son bir yılın en düşük seviyesi olan 11 bin 187'ye geriledi.
• Başlangıçta NFT pazarına OpenSea hakim olurken şubat ortasında Blur öne geçti ve mart ayında iki rakip aynı seviyede kaldı. Blur'un isteğe bağlı telif yapısı ve sıfır Gas ücreti, fiyata duyarlı kullanıcıların dikkatini çekti. Böylece proje, telif hakkı pazar payının en büyük dilimini aldı. Blur'daki sahte işlemlerin (wash trade) sayısı giderek azalırken gerçek kullanıcılar protokolde yer almaya başladı.
• 2022'nin sonundaki ayı piyasasından etkilenen en güvenilir tokenlerin (blue-chip) kârlılığı ilk çeyrekte önemli ölçüde azaldı. Yine de bazı projeler iyi performans gösterdi. Satıcı pazarında en yüksek kâra BAYC ulaştı. Yılın en güvenilir tokeni konumundaki Azuki'nin balinaları yüzde 100 artış yakaladı. Balinaların alım satımlarıyla kâr dalgalanmaları yaşanırken zengin ve fakir token sahipleri arasında muazzam bir uçurum var.
• NFT'ler aracılığıyla gelir elde etmek için; yüksek kaliteli NFT'leri düşük fiyata satın alıp bunları uzun süre elde tutmak, niş projelerin geliştirdiği NFT'leri toplu olarak basmak ve bunları daha yüksek fiyata satmak ve son olarak yüksek frekanslı alım satım süreci için kârlı NFT kategorilerini belirlemek gibi yöntemler uygulanıyor. Kâr elde eden NFT sahipleri, genellikle bu üç kategori içinde yer aldı.
• Son dört ayda Bitcoin Ordinals piyasasının işlem hacminde ve sayısında artış gözlendi. Buna rağmen toplam işlem hacmi, ETH piyasasının yalnızca yüzde 0,02'sine denk geliyor. Ordinals NFT işlemlerinin yavaş gerçekleşmesi, yüksek maliyeti ve sınırlı uygulama alanı nedeniyle Ethereum NFT ekosistemi, uygulama aralığı ve hızında hala önemli avantaja sahip.
• NFTFi borç verme piyasası, ocak ayından mart ayına kadar yaklaşık 25 milyon dolar tutarında krediye ev sahipliği yaparak canlandı. ParaSpace, borç verme piyasasının en büyük pazar payına sahipken NFTfi protokolü, NFT kredi veren kullanıcı sayısında başı çekiyor.

BÖLÜM 1 – PİYASAYA GENEL BAKIŞ

NFT Piyasasında Hız Treni

2023'ün ilk çeyreğinde NFT işlem hacmi keskin biçimde arttıktan sonra düşüşle karşılaştı. Blur projesinin teşvikleri ve airdrop etkinliğinin yanı sıra, bu raporun ilerleyen kısımlarında ele alınacak olan OpenSea ile telif hakları sektörüne açılan savaş, NFT'lerin işlem hacmini 22 Şubat'ta 74 bin 550 ETH'ye kadar çıkardı. Mart ayından sonra kademeli olarak düşüş görüldü.

2023 boyunca NFT piyasa değeri ve işlem hacminde görülen dalgalanmalar. Kaynak: NFTGo

NFTGo'ya göre, NFT sahiplerinin sayısı 19 Nisan'da 11 bin 187 kullanıcıyla, son 12 ayın en düşük noktasına geriledi. Öte yandan NFT sahiplerinin sayısı yüzde 12,62 artarak nisan ayına kadar yaklaşık 4,3 milyona ulaştı. Şubat ayının başında ve sonunda NFT sahiplerinin sayısında keskin artış yaşandığını belirtmekte fayda var. Bunun nedeni, komisyonsuz Blur ve Yuga Labs ekosistemlerinin popülaritesinin artması olabilir.

2023 başından itibaren NFT sahipleri (holders) ve alım satım yapanların (traders) eğilimi. Kaynak: NFTGo

NFT işlemlerinde son zamanlarda görülen düşüşün, alıcıların satıcılardan az bulunduğu tüm yıl boyunca devam eden trende uygun ilerlemesi dikkat çekici. Bu durum, piyasa davranışının değiştiğini ortaya koyuyor.

Mayıs 2022'den Nisan 2023'e kadar NFT sahipleri ve alım satım yapanların eğilimi. Kaynak: NFTGo

Bored Ape Yacht Club taban fiyatı, Nisan 2022'de elde edilen 153,7 ETH'lik zirveden bu yana üçte iki oranında düşerek 50 ETH'nin altına inerken, birçok güvenilir "mavi çip (blue-chip)" NFT projesinde zaman içinde taban fiyatta düşüş yaşandı.

Bored Ape Yacht Club NFT taban fiyatı. Kaynak: NFTGo

Ancak, NFT pazarında tanık olduğumuz durum aslında düşüş değil, genel kripto piyasasının gerisinde kalan ikinci temel döngüsünün erken aşaması. Ethereum (ETH) ve NFT piyasaları arasındaki ortalama korelasyon katsayısı 0,76 seviyesinde. Yani NFT piyasası, geleneksel kripto para piyasası kadar değişken değil. Çoğu durumda NFT piyasası, fiyat oynaklığına hemen tepki vermez. Örneğin, ETH'nin fiyatı düştüğünde birçok büyük NFT projesi, dolar cinsinden fiyatlarında nispeten çok daha küçük düşüşlere tanık olmuştu.

Aşağıdaki tablo, ETH'nin piyasa değeri düşse bile NFT piyasa değerinin onu hemen takip etmediğini ve daha istikrarlı olduğunu gösteriyor. NFT piyasa değeri endeksinin varyansı 1,35E+09. Bu değer, ETH piyasa değeri endeksinin varyansı olan 2,99E+10'dan çok daha küçük.

NFT ve ETH piyasa değerlerinin kıyaslanması. Kaynak: CoinMarketCap, NFTGo

Son iki yılda NFT piyasa değeri ve NFT sahiplerinin sayısı 10 kat arttı. Bu dikkate değer büyümeye rağmen, NFT piyasası hala nispeten küçük ve toplam ETH piyasa değerinin yaklaşık onda birine denk geliyor. Bununla birlikte, NFT piyasasındaki devam eden genişleme, gelecekte görülmesi muhtemel büyüme ve benimsenmeye işaret ediyor.

2021'in sonundan 2022'nin başına kadar NFT piyasası, tarihe geçecek büyüklükteki "NFT Boğa Piyasası" şeklinde tanımlanmıştı. Ancak 2022'nin ikinci yarısından bu yana piyasa büyük ölçüde soğuma evresine girdi. NFT piyasasının topluluk odaklı doğası göz önüne alındığında, bir sonraki büyüme dalgasını yönlendirmek için yeni kavramlar ve trend konular gerekli olacak.

NFT İşlemlerinde Lider Ethereum

Ethereum, 2023 itibarıyla şimdiye kadar NFT piyasasının en büyük birinci katman ağı konumunda. Onu Solana, Polygon ve BNB Chain takip ediyor. Yalnızca Nisan 2023'te, Ethereum'un NFT işlem hacmi 514 milyon dolardı ve toplam piyasanın işlem hacminin yaklaşık yüzde 70'ini oluşturuyordu. Onu 90 milyon dolarlık işlem hacmiyle Solana (yüzde 12), Polygon (yüzde 7) ve toplamda yüzde 5'lik dilime denk gelen diğer platformlar izledi.

Nisan 2023 itibarıyla blockchain ağlarının NFT pazar payları. Kaynak: CryptoSlam

Ethereum, 2023 yılının başından bu yana tüm işlemlerin yüzde 50'sinden fazlasına ev sahipliği yapan ve aylık 1 ila 2 milyon arasında değişen işlem hacmiyle NFT işlem sayısında lider konumda kalmaya devam ediyor. Sekteye uğrayan işlemleri ve FTX'in iflasının etkisi ile birlikte Solana, 2023'ün başlarında zayıf performans sergiledi. 2022'de yaşanan sorunlar nedeniyle Ethereum, Polygon ve Aptos gibi diğer birinci katman çözümlerle girdiği rekabette geri kaldı. Sonuç olarak Solana'nın işlem dinamikleri yavaş yavaş düşüyor.

2023 itibarıyla Ethereum, Polygon ve Solana üzerindeki NFT işlem sayısı. Kaynak: Dune Analytics

NFT Pazar Yerlerinin Durumu ve Wash Trading

Piyasanın yeni gözdesi Blur

OpenSea, Aralık 2022'ye kadar işlem hacmi açısından bir numaralı platform konumundaydı. Gelgelelim, kullanıma açıldıktan kısa süre sonra Blur popülerliği arttı ve işlem hacmi bakımından OpenSea'yi geçti.

NFT pazar yerlerindeki işlem hacimlerinin kıyaslanması (wash trade hariç). Kaynak: NFTGo

Yukarıdaki grafik, Blur'un 15 Şubat tarihinde gerçekleştirdiği airdrop etkinliği sonrası işlem hacmindeki artışı gözler önüne seriyor. Bu yılın ocak ve nisan ayları arasındaki kümülatif işlem hacmi verileri, Blur'un OpenSea'den yüzde 120 daha iyi performans gösterdiğini ortaya koyuyor. Yine de, OpenSea üzerinde işlem yapan bağımsız kullanıcı sayısı, yaklaşık 590 bin kullanıcıya sahip olan Blur'dan yaklaşık üç kat daha fazla. Bu durum, Blur'da işlem yapan kullanıcıların önemli kısmının, yüksek sıklıkta ve işlem başına ortalama tutarla alım satım yapan profesyoneller olduğunu gösteriyor. Adres sayısı açısından OpenSea yalnızca yüzde 12 büyüme elde etti.

2023 yılındaki işlem hacimlerine göre NFT pazar yerleri. Kaynak: NFTGo

Davetsiz "wash trade" işlemleri

Airdrop etkinliği sürecinde projeye dahil olan ve kısa süreliğine işlem hacimlerini artıran kullanıcıların dışında, Blur üzerinde gerçekleşen ve "wash trade" olarak tanımlanan işlem sayısında giderek azalma görülüyor. Bu değişim, alım satım yapan gerçek kullanıcıların yerleşmeye başladığını ispatlıyor. Söz gelimi, airdrop etkinliğinin başlamasının ardından, Blur üzerindeki gerçek işlemlerin yüzdesi mart ayında ortalama yüzde 86 iken, nisanda ortalama yüzde 93'e yükseldi. Aşağıdaki grafik, orijinal işlem hacmi ile "wash trading" işlemlerinin hariç tutulduğu veriler arasındaki kıyaslamayı gösteriyor.

Blur ağındaki orijinal ve "wash trading" hariç işlem hacimleri kıyaslaması. Kaynak: NFTGo

Blur üzerindeki gerçek işlemlerin yüzdesi. Kaynak: NFTGo

Bu yıl ocak ayından nisan ayına kadar, Blur ve OpenSea üzerindeki gerçek işlemlerin yüzdesi neredeyse eşit ve diğer pazar yerlerini büyük farkla geride bırakıyorlar. Bu iki pazarın birleşiminin, hem veri hem de sosyal popülerlik açısından mevcut pazara hakim olduğu sonucu çıkarılabilir.

2023 yılındaki gerçek işlem yüzdelerine göre pazar yerleri. Kaynak: NFTGo

Blur, telif pazar payında OpenSea'yi geride bıraktı

Araştırmacı Hildobby'ye göre OpenSea, telif ücretleri açısından uzun süredir piyasaya hakim durumda. Ancak Blur üzerindeki telif ücreti gelirinin, OpenSea'yi geçip daha onunla aynı seviyede kaldığı şubat ortasından bu yana işler tersine döndü. Mart ayında Blur ve OpenSea, telif ücretleri bakımından aslan payını ortak biçimde paylaşıyordu. Ancak Blur, 3 Mart itibarıyla telif ücretlerinde 1,7 milyon dolarla zirveye ulaştı. Diğer taraftan OpenSea'nin telif ücreti geliri, 20 Şubat'ta 1,5 milyon dolarla zirveyi görmesinin ardından şubat sonunda 300 bin dolara düştü. Gelirdeki bu tutarsızlık, telif ücreti pazar payında artık yeni liderin Blur olduğunu gösteriyor. Blur'un öne çıkmasının ana nedeni, piyasadaki fiyata en duyarlı kullanıcıları hedefleyen, isteğe bağlı telif hakkı ve sıfır Gas ücreti yaklaşımlarını hayata geçirmesiydi.

Platformların telif ücreti gelirleri. Kaynak: Dune Analytics

OpenSea ve Blur telif geliri savaşı kızışırken mavi çip telif hacmi artıyor

OpenSea ve Blur arasındaki telif geliri savaşı şubat ayı ortasında patlak verince BAYC, MAYC, Otherdeed, Azuki ve CloneX dahil olmak üzere, mavi çip (blue chip) olarak adlandırılan tüm büyük projelerin Blur üzerindeki telif ücreti hacmi ivmeli biçimde arttı. Alım satım yapan birçok kullanıcı, Blur airdrop etkinliklerinden daha fazla faydalanmak ve daha çok token edinebilmek için mavi çip projelerine yöneldi.

Mavi çip diye anılan büyük projelere ödenen telif ücretlerinin toplam hacmi. Kaynak: Dune Analytics

NFT pazar yerlerinde düşük ücret rekabeti

Şubat ortasından bu yana, ana akım NFT pazar yerleri arasındaki toplam pazar yeri ücretleri keskin biçimde düştü. Blur'un düşük ücretleriyle rekabete girmek, pazardaki pozisyonunu korumak ve daha fazla kullanıcıyı kendine çekmek amacıyla OpenSea, sınırlı süreliğine pazar yeri ücreti almadı ve isteğe bağlı telif ücreti modelini duyurdu. OpenSea işlemlerinin toplam hacmi, ocak ayında 600 bin doları aşmışken mart ayında yaklaşık 50 bin dolara geriledi.

2023 yılı NFT pazar yeri ücretleri. Kaynak: Dune Analytics

BÖLÜM 2 – MİKRO TRENDLER VE LİKİDİTE

NFT Projelerindeki Mikro Trendler

NFT Taban Fiyatları ve Likidite Eksikliği Analizi

Son altı ayda, likidite eksikliği bulunan NFT projelerinin neredeyse yüzde 70'inin taban fiyatı sıfırdı. Son üç ayda, likit olmayan NFT projelerinin yarısının taban fiyatı 0 ile 0,5 ETH arasındaydı. Bu durum, düşük kaliteli koleksiyon ürünlerine talebin eksik kaldığını gösteriyor.

Likidite eksikliği yaşanan NFT koleksiyonları. Kaynak: NFTGo

Likit olmayan NFT'lerin yaklaşık yüzde 69'unun taban fiyatı altı ay içinde 0 ETH'ye düştü. Üç aylık periyotta bu oran yüzde 48 olarak hesaplanırken son yedi gün içinde yüzde 18 seviyesindeydi. Likiditesi bulunmayan bu NFT'lerin yarısından fazlasının muhtemelen bir süre daha görmeyeceği ve uzun vadede yine 0 ETH taban fiyatında kalacağı görülüyor.

Çoğu projenin piyasa değeri 100 ila 1.000 ETH aralığında

NFT projelerinin piyasa değeri ve fiyat aralıklarının dağılımı. Kaynak: NFTGo

NFTGo verilerine göre, NFT projelerinin yarısından fazlasının 100 ila 1.000 ETH (Nisan 2023 itibarıyla 0,2 ila 2,1 milyon dolar) arasında piyasa değeri var. Bu verileri takiben, bir sonraki kategoride toplam bin 550 projenin yer aldığı 0 ila 100 ETH aralığı bulunuyor. Ayrıca 125 proje, 100 bin ETH ve üzerinde piyasa değerine sahip.

Toplam piyasa değerinin yarısından fazlası NFT projelerinin ilk yüzde 1'lik kısmından geliyor

Proje dağılımına bakıldığında ilk 50 proje, piyasadaki toplam proje sayısının yüzde 1'inden daha azını oluşturuyor, ancak piyasa değerinin yaklaşık yüzde 52'sine denk geliyor. Veriler, NFT projeleriyle ve pazar dağılımı arasındaki oranın 80/20 kuralını çoktan aştığını söylüyor. Bu durum, balinalarla normal yatırımcıların dağılımına da yansıyor.

Projelerin ve piyasa değerlerinin oranları. Kaynak: NFTGo

İlk 10 proje ve piyasa değerleri. Kaynak: NFTGo

1.000 ETH'lik işlem hacmi çoğu NFT projesi için kritik eşik

Hacim dağılım aralığı. Kaynak: NFTGo

Bu tür eşikler, 10 bin ETH seviyesi için de geçerli. Aşağıdaki grafik, her işlem hacmi aralığındaki proje sayısını gösteriyor: Herhangi bir proje, haftalık işlem hacmi bakımından 10 bin ETH değerine ulaştığında, NFT pazarının en üst sıralarda yer alan az sayıdaki "seçkin" projelerin arasına giriyor.

Proje işlem hacmi dağılımı. Kaynak: NFTGo

Üst aralıkta 100 bin ETH'den fazla işlem hacmine sahip 19 NFT projesi bulunuyor ve günlük bazda NFT piyasa faaliyetini yönlendiren ana projeler konumundalar. Projeler şu şekilde:

Bugüne kadar 100 bin ETH'den fazla işlem hacmi elde eden projeler. Kaynak: NFTGo

NFT projelerinin fiyat aralığına göre dağılımı uzun kuyruklu modele sahip

NFT fiyatlarını yoğunluğa göre dört aralığa ayırdık. Aşağıdaki grafiklerde gösterildiği üzere her birinde "uzun kuyruk etkisi" ortaya çıkıyor.

NFT projelerinin 0,0 ETH ila 0,1 ETH fiyat aralığındaki dağılımları. Kaynak: NFTGo

NFT projelerinin 0,1 ETH ila 1,0 ETH fiyat aralığındaki dağılımları. Kaynak: NFTGo

NFT projelerinin 1,0 ETH ila 10,0 ETH fiyat aralığındaki dağılımları. Kaynak: NFTGo

NFT projelerinin 10,0 ETH ila 100,0 ETH fiyat aralığındaki dağılımları. Kaynak: NFTGo

NFT projelerinin fiyat aralıklarının en başında yoğunlaşıyor olması iki ana faktöre bağlanabilir. İlk olarak, çoğu projenin başlangıç üretim fiyatı 0 ila 0,15 ETH aralığında. Dolayısıyla verilerle fiyat aralığı arasında korelasyon ortaya çıkıyor. Ayrıca, birçok NFT projesinde fiziksel varlık bulunmadığından, diğer projelerdeki fiyatlandırma modellerine benzer eğilim gösteriyorlar. Haliyle farklı projeler arasında benzer veri kümesi oluşuyor. İkinci olarak, yuvarlanmış fiyatlar arasında 0,1 ETH, 1 ETH ve 10 ETH gibi direnç değerleri meydana geliyor. Bazı NFT varlıklarının fiyatları bu değerlere ulaştığında dirençle karşılaşıyor. Bu durum, fiyat aralığının yakınlarında gezinmelerine veya bir sonraki direnç değerine yerleşmelerine neden olabiliyor.

NFT Likiditesi ve Karakteristiği

Piyasa etkinliği alım satım verimliliğini nasıl etkiliyor?

NFT likiditesi, herhangi NFT varlığının makul fiyat değeri üzerinden alınıp satılabilmesidir. Likidite bulunmadığında, hızlı biçimde satış yaparken bazı NFT varlıklarının fiyatı düşer. NFT likiditesi, piyasanın ne kadar aktif olduğunun göstergesidir. İşlem hacimlerinin ve alım satım yapanların faaliyetlerinin eğilimlerini hesapladık ve bunları likidite eğilimlerinin bir ifadesi şeklinde kullandık. Dolayısıyla piyasada en yüksek likiditenin, 2022'nin ocak ve nisan ayları arasında görüldüğü, ardından mayıs ayında önemli ölçüde düşmeye başladığı ve nihayet eylül ayında dibe vurduğu sonucuna varıyoruz. 2023 yılının ilk yarısı itibarıyla likidite miktarı hala toparlanmaya başlamış değil.

Likidite eğilimi. Kaynak: NFTGo

Farklı projelerdeki likiditelerin kıyaslanması

NFT projelerinde likiditenin önemli ölçüde değişebildiği dikkate alınması gereken diğer önemli faktör. Genellikle en üst sıradaki NFT projeleri belirli likidite seviyesini koruyup daha az fiyat oynaklığı gösterirken, daha alt sıralardaki projelerin likiditesi, ihraç sürecinden sonra kademeli olarak azalma eğilimine giriyor. Haliyle piyasadaki fiyat dalgalanmalarına karşı duyarlı hale geliyorlar.

Aşağıda, likidite açısından ilk 10 NFT projesi yer alıyor. Bunların çoğunu fraksiyonlara ayrılmış NFT'ler ve Pass NFT'ler oluşturuyor. Ayrıca, ekstra herhangi özelliği olmayan NFT'lerin daha yüksek likiditeye sahip olduğu anlaşılıyor.

Yüksek likiditeye sahip projelerin karşılaştırılması. Kaynak: NFTGo

BÖLÜM 3 – ÖNEMLİ PROJELER VE ETKİNLİKLER

NFT Projelerinin Trend Analizi

En büyük NFT'lerde kartlar yeniden mi dağıtılıyor?

2022'nin başından 25 Nisan 2023'e kadar, en büyük blue NFT projeleri neredeyse bir buçuk yıl boyunca kârlı görünüm sergiledi. Ne yazık ki, 2022'nin sonunda her proje, NFT ayı piyasasına maruz kaldı ve aylık kârlılıkları düşüş sürecine girdi. Mavi çip diye tabir edilen en büyük NFT'lerden olan Bored Ape Yacht Club, satıcı piyasasında en yüksek kârlılığa ulaştı. Öte yandan Azuki, 2022'nin başında yaklaşık 60 bin ETH'lik aylık kayıp yaşadı ve bir yıldır başa baş noktasında geziniyor. Yeniden artıya geçmesi ancak 2023'ün başlarına mümkün oldu ve aylık yaklaşık 5 bin ETH kâr elde etmeye başladı.

En büyük NFT'lerin 2022 ile 2023 arası kâr ve zararları. Kaynak: NFTGo

2023'ün ilk çeyreğinde, NFT projeleri üzerinden hızlı kâr elde etmek için yapılan satışlar arttı. Şubat ayı en yoğun dönemdi. Birkaç istisna dışında… Azuki, düşük ve istikrarlı gelir yapısını korurken, geçen yıl piyasaya sürülen Moonbirds projesinin kârlılığı hızla düştü ve hatta bu yılın başında negatif seviyeye geriledi. Mart ayında hem BAYC hem de Moonbirds projelerinin kârlılığı önceki aya göre yaklaşık yüzde 30 ila 50 gibi önemli gerileme yaşadı.

En büyük NFT'lerin 2023 yılı kâr ve zararları. Kaynak: NFTGo

24 Nisan ile 1 Ocak arasında mavi çip verilerindeki değişimi karşılaştırdığımızda, bunların büyük çoğunluğunun hem piyasa değerinde hem de fiyatta önemli düşüş yaşadığını anlıyoruz. Moonbirds taban fiyatı yüzde 65, piyasa değeri ise yüzde 16 düşerek 331 milyon dolardan 277 milyon dolara indiği için en çok zarara maruz kalan projeler arasında yer aldı. Taban fiyat ve piyasa değeri açısından Azuki projesinin düşüş trendine meydan okumayı başardığını da belirtmekte fayda var.

En büyük NFT projelerinin 2023 yılı değişimi. Kaynak: NFTGo

Tokenlerin el değişmesi, en büyük NFT projelerindeki trendin sezgisel değişimine işaret ediyor. En büyük NFT projelerinin varlıklarına sahip olanlar, ellerindekileri farklı kademelerde satarak toplam yatırımcı sayısını azalttı. Böylece balinaların sayısı arttı ve NFT'ler daha yüksek sermayeye sahip kişilerin ellerinde yoğunlaştı.

2023 itibarıyla en büyük NFT'lere sahip olanlar ve balinalar. Kaynak: NFTGo

Azuki balinalarının yüzde 100 oranda artması şaşırtıcı. Azuki sahibi ilk 10 kullanıcı listesinde görüldüğü üzere, ocak ve nisan ayları arasında beş tanesi alımlarını sürdürmüş. Dolayısıyla Azuki'nin bu yıl itibarıyla açık ara en sağlam mavi çipli NFT projesi olduğu söylenebilir.

En büyük 10 Azuki balinası. Kaynak: NFTGo

Tüm bu veriler, piyasadaki mavi çipli NFT'lerin ocak ayından nisan ayına kadar hatırı sayılır ciro elde ettiğini gösteriyor.

• 2023'teki piyasa rallisi şimdiye kadar bazı mavi çip sahiplerini satış yapmaya ve kârlarını gerçeğe dönüştürmeye sevk etti.
• En büyük NFT projelerinin varlıklarına sahip olanların dağılımı, eskiye kıyasla daha yoğun ve balinaların oranı artıyor.
• Mavi çip projelerinin fiyatları genel olarak yarıya düşerken Azuki bu trendi tersine çevirdi.

Yeni NFT'ler sürdürülebilir talepten yoksun

Aşağıdaki tabloda, ocak ayından nisana kadar yüksek performans gösteren NFT varlıkları listeleniyor. Bunların arasında HV-MTL, Otherdeed Expanded ve Otherside Vessels gibi Yuga Labs türevi NFT'ler var. Fiyatları istikrarlı ve daha az değişiyor. Diğer taraftan DeGods, Ethereum ağına geçtiğinden beri daha istikrarlı.

Yeni NFT projelerinin 2023 verileri. Kaynak: NFTGo

Diğer NFT projeleri, başlangıçta iyi veri performansına sahip olmalarına rağmen bugüne kadar genel trendi kırmayı başaramadı. Örneğin, büyük NFT projelerine yatırım yapanların yüzde 21,2'si tarafından benimsenen ve başlangıçta iyi performans gösteren Checks - VV, yüzde 97 oranında hacim düşüşü yaşadı. HV-MTL yeterli işlem hacmi üretemedi. Haftalık işlem hacmi 25 bin dolarla zirve yapan Open Edition düşüşe geçti. Nakamigos da nisan başındaki yükselişinden kısa süre sonra çöktü.

Yeni NFT projelerinin 2023 itibarıyla haftalık hacmi. Kaynak: NFTGo

Hacim olarak en büyük Solana koleksiyonlarından olan DeGods, Solana ağından Ethereum'a taşındıktan sonra taban fiyatı sadece 8 gün içinde yüzde 130 arttı. Son 30 günlük performansı açısından DeGods, nisan ayının son haftasında 7,5 ETH'ye düşmeden önce, 8 ila 10 ETH aralığında istikrarlı biçimde gezindi. Bu süre zarfında NFT varlıklarını elinde tutan ve asla vazgeçmeyen yüzde 94'ten fazla kullanıcı var.

DeGods taban fiyat trendi. Kaynak: NFTGo

2023 yılının en pahalı NFT'leri

2023'ün İlk Yarısında Öne Çıkan Olaylar

BTC Ordinals'in gelişmesi için gereken alan

NFT'lerin Bitcoin versiyonu olan Bitcoin Ordinals, Bitcoin blockchain üzerinde çalışıyor ve BTC'nin en düşük birimi olan Satoshi türünden fiyatlanıyor. Ancak bu durum, işlem hızlarının düşmesine, maliyetlerin artmasına ve uygulamaların sınırlı kalmasına neden oluyor. Buna karşılık, Ethereum blockchain üzerine inşa edilen ETH tabanlı NFT'ler; akıllı sözleşmelere destek veriyor, düşük maliyetli biçimde daha hızlı çalışıyor ve daha geniş uygulama yelpazesine sahip. Bitcoin ağında NFT oluşturmak Ethereum'dan daha karmaşık olsa da, Lightning Network ve RSK gibi ikinci katman protokollerle bu daha mümkün hale geliyor.

Yuga Labs tarafından 6 Mart tarihinde düzenlenen TwelveFold Bitcoin NFT açık artırmasında Bitcoin NFT'leri zirveye çıktı. Koleksiyonda toplam 300 NFT vardı ve en düşük teklif 2,25 BTC, en yüksek teklif ise 7,11 BTC seviyesindeydi. Piyasadaki en popüler mavi çip projesi olan Bored Ape NFT'lerinin mevcut taban fiyatı 61,59 ETH. Bu da yaklaşık 3,95 BTC ediyor.

An itibarıyla BTC Ordinals piyasası, hem işlem hacmi hem de işlem sayısı bakımından yükselen trend içinde. Üretilen toplam NFT sayısı dört ay içinde 1,19 milyona ulaştı ve işlem hacmi de 20 milyon dolar.

Üretilen Ordinals NFT miktarı. Kaynak: Dune Analytics

Öte yandan işlem hacmi, ETH pazarının yalnızca yüzde 0,02'sine denk geliyor. Dolayısıyla, Ethereum'un akıllı sözleşme çalıştırma ve daha yüksek işlem hızı sunma konusundaki yeteneği, rakibiyle arasında büyük mesafe oluşturuyor. Hepsinin ötesinde, ETH NFT'leri oyun, sanat ve emlak gibi daha çeşitli uygulama senaryolarına sahip. Bu faktörler sayesinde ETH NFT'leri, benzersiz token piyasasının ana akımı haline geliyor.

OpenSea Pro olarak yeniden markalaşan Gem.xyz, "Gemesis" NFT'leri sunuyor

Gem V2, OpenSea Pro şeklinde yeniden markalandı ve 31 Mart 2023'ten önce Gem.xyz kullanmış olan kullanıcılar "Gemesis" NFT'lerini içeren airdrop etkinliğine dahil edildi. Kullanıcılar, 4 Mayıs tarihine kadar NFT'leri ücretsiz olarak talep edebildi. Gemesis'in taban fiyatı genellikle 0,03 ila 0,05 ETH arasında geziniyor.

Gemesis fiyatı ve satışları. Kaynak: NFTGo

Mint Trends verilerine göre Gemesis NFT, ihraç edildiği tarihten itibaren ilk iki gün içinde işlem hacmi bakımından çok hızlı büyüme yaşarken varlıkların elde tutulma süresi ve alınma miktarı açısından tezat ortaya çıktı. Oyuncuların neredeyse yarısı, satın aldıkları fiyatlara kıyasla nispeten daha yüksek değere ulaşan bu varlıkları ellerinde tutmayı sürdürdü. Varlıkların diğer yarısı ise, satın alındıktan sonraki 24 saat içinde el değiştirdi.

Gemesis üretimi ve elinde tutan kullanıcı sayısı. Kaynak: NFTGo

NFT sahiplerinin eğilimleri değerlendirildiğinde, balinalar ve en büyük projelerin tokenlerine sahip olanlar, Gemesis NFT'lerini alıp satan toplam kesimin yüzde 7'sinden azını oluşturuyor. Bu da, toplam NFT sahiplerinin yüzde 12'den azına denk geliyor. Balina olmayan normal token sahipleri tarafından tutulan varlıklar çoğunlukta olduğundan, Gemesis NFT nispeten istikrarlı taban fiyata sahip.

BÖLÜM 4 – ALIM SATIM VE BALİNA ANALİZİ

Varlıkların Kişi Başına Dağılımı

Başarısız projeleri eleyip her projenin kişi başına düşen varlık miktarını hesapladık. Buna göre kişi başına ortalama varlık değerinin 3 bin 893 dolar ve medyan ortalamasının ise bin 459 dolar olduğunu tespit ettik. Ortalamanın medyandan yüzde 63 yüksek olması, "zengin" kullanıcılara ait varlıkların kişi başına düşen toplam varlık miktarı içinde büyük yer kapladığını, dolayısıyla projelerdeki zengin ve fakir kullanıcılar arasında uçurum meydana geldiğini anlatıyor.

Kişi başına elde tutulan varlıkların sıralaması hesaplandığında, kişi başına 486 bin dolarla birinci sırada CryptoPunks, kişi başına 292 bin dolar varlıkla Bored Ape Yacht Club ikinci sırada ve kişi başına yaklaşık 87 bin dolarlık varlıkla Azuki üçüncü sırada yer alıyor. Böylece, en üst konumdaki projeler arasında katmanlı dağılım ortaya çıkıyor.

En büyük projelere yatırım yapanların kişi başına düşen varlık sıralaması. Kaynak: NFTGo

Kişi başına düşen varlıkların sınıflandırılması, NFT oyuncularının farklı harcama gücüne sahip gruplar oluşturmasına olanak tanıyor. Bu sayede NFT projeleri ve altyapıları geliştirenler, ürünlerini farklı kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarlayıp pazarlayabiliyor.

Kullanıcıların tek varlık üzerinden dağılımı

Uygun biçimde çalışan 748 NFT projesi arasında kişi başına ortalama varlıklara bakıldığında, 2 bin doların altındaki projelerin daha yaygın olduğu ve toplam proje sayısının yüzde 52'sinin bu aralıkta yer aldığı ortaya çıkıyor. Bu veri, çekirdek kullanıcı grubuna hitap eden 233 NFT projesinin öncelikle daha küçük bütçeli kullanıcıları çektiğini gösteriyor.

Kişi başına varlıklar açısından diğer zirve Meebits, Cool Cats ve Otherdeed gibi projelerde gözlenen 20 bin dolar seviyesinde. Bu projelerin çekirdek kullanıcıları tarafından tutulan ortalama varlık değeri 20 bin dolar civarında. Dolayısıyla bu projeler, piyasadaki alternatiflerden ayrılıyor.

Kişi başına her fiyat aralığı açısından proje sayısı. Kaynak: NFTGo

Kişi başına düşen tek varlık oranı. Kaynak: NFTGo

NFT Balinalarının Varlık Analizi

Balina varlıklarının oranı

Yukarıda bahsettiğimiz mavi çip projeleri pazar payının en büyük kısmını yakaladığı gibi, balinaların sermayesi de NFT piyasa hareketlerine yön veren en büyük faktörlerden. An itibarıyla 485 balina, toplam piyasa değerinin yüzde 11,71'ine denk gelen 1,11 milyon ETH değerinde NFT sahibi.

Balina varlıklarının oranı. Kaynak: NFTGo

Bu yılın verilerine göre balinalar, ocak ila nisan ayları arasında 26,2 milyon dolarlık varlık satın aldı ve 31,6 milyon dolarlık varlığı elden çıkardı. Yani, balina topluluğunun "çıkış" modunda olduğu anlamı çıkarılabilir.

Yıl içindeki alım satım gücü karşılaştırması. Kaynak: NFTGo

Balinaların bu yıl en çok tercih ettikleri 10 NFT ve ortalama fiyatlar şöyle:

Balinaların 2023'te en çok tercih ettikleri 10 NFT ve ortalama fiyatlar. Kaynak: NFTGo

Balina trendleri ve davranışlarının analizi

Bu yıl satış ağırlıklı geçmesine rağmen mart ve nisan aylarında alım işlemleri gözden kaçmadı. 13 Mart tarihinde balinalar, ortalama 67,05 ETH (yaklaşık 1 milyon dolar) fiyatla 7 CryptoPunks NFT'sini takas ettiğinden devir oranları biraz daha yüksek çıktı. Nisan ayında balinalar daha az NFT satın aldı ve yalnızca CryptoPunks gibi en büyük NFT projelerinden alım yaptı.

Balinaların alım satım tutarlarının karşılaştırılması. Kaynak: NFTGo

Aşağıdaki grafik net giriş ve çıkış trendini gösteriyor. Görüldüğü üzere balinalar, bu yıl henüz büyük işlemler gerçekleştirmedi. Mevcut tüm işlemler küçük ölçekli kabul ediliyor.

Net balina değerleri karşılaştırılması. Kaynak: NFTGo

NFT İşlemlerinden En Çok Kâr Edenler ve Bunu Nasıl Başardıkları

Değer sahipleri, kısa vadeciler ve yüksek frekanslı işlem yapanlar NFT işlemlerinden kârlı çıktı

Kâr ve zarar açısından en iyi 10 kullanıcı. Kaynak: NFTGo

Kâr sıralaması analiz edildiğinde, gelir elde edenlerin ortak özellikleri şunlar:

• Değer sahipleri: Kaliteli varlıkları düşük fiyattan satın alıp uzun süre elde tutmak, en başarılı NFT yatırım stratejisi olarak görülüyor. Örneğin bir kullanıcı, ısrarlı biçimde 145 adet CryptoPunks ve 171 adet de Meebit satın aldı. Akabinde piyasadaki yükselişi fırsat bilip kâra geçti.

• Kısa vadeciler: Başka bir strateji de niş projelerin NFT'lerini toplu biçimde basmak ve bunları daha yüksek fiyat noktasında satmak. Örneğin, aşağıdaki kullanıcılar çok sayıda NFT üretti ve bunları kârlı biçimde sattı.

• Yüksek Frekanslı İşlem Yapanlar: Üçüncü kârlı strateji, potansiyel görülen bir NFT kategorisi belirleyip sık sık alım satım yapmak. Örneğin, aşağıdaki tabloda yer alan kullanıcı, Otherdeed NFT'leri üzerinden yüksek frekanslı alım satım yaptı ve kâr elde etti.

Dip avcılığı yapan NFT kullanıcılarının stratejileri ve zihniyetleri

Her NFT projesinden gruplar halinde (takriben üç grup) alım yapın. Yalnızca, fiyat değerleme aralığınız içindeyken alın.

Zamana göre değil, düşüş oranına göre satın alın. Düşüş ne kadar büyükse o kadar çok satın alın.

Fiyat teklifleri vererek dibi bulmaya çalışın. Bazen çok iyi fiyattan alım yapabilirsin.

Büyük projelerden alım yaparken nadirliğe önem verin. Çeşitlendirilmiş NFT kombinasyonları oluşturarak alım yapın.

OpenSea ile kendinizi sınırlamak yerine Blur, X2Y2 ve LooksRare gibi diğer platformları da deneyin.

BÖLÜM 5 – NFTFi ve DEĞERLEME

NFTFi'nin geliştirilmesi

NFT pazarı iki büyük zorlukla karşı karşıya: değer belirsizliğine ve likidite azalmasına yol açan sınırlı değerleme yöntemleri ve ana akım kripto piyasalarıyla entegrasyonu engelleyen yapı. Ancak bu zorluklar, "NFT Financing (NFTFi)" için fırsata dönüştü.

NFTFi projelerinin karşılaştırılması

2023 yılının ocak ile mart ayları arasında yaklaşık 25 milyon dolarlık NFT kredi hacmine ulaşan piyasanın hayata dönmesi bekleniyor.

Aylık NFTFi kredi hacmi. Kaynak: Dune Analytics

ParaSpace, bu çeyrekteki toplam kredi pazarının en büyük payına sahip platform konumunda ve ilk çeyrekte toplam 134 milyon dolarlık pay elde etti. Bunun başlıca nedeni, mart başlarında ParaSpace'in V3 LP NFT teminatlı kredi verme protokolünün gördüğü ilgiydi ve binin üzerinde MAYC ile zirve elde edildi. ParaSpace'i sırasıyla 107 ve 76 milyon dolarlık pazar paylarıyla BendDAO ve NFTfi takip ediyor. Üç büyük kredi platformu, pazar payının yaklaşık yüzde 65'ini oluşturuyor.

Platformlara göre haftalık NFT kredisi pazar payı. Kaynak: Dune Analytics

Yılın başından bu yana NFTfi, NFT kredi veren kullanıcı sayısında BendDAO'yu geride bırakarak liderliğini sürdürdü. Yedi kredi verme platformundaki toplam kullanıcı sayısı yüzde 45 arttı. ParaSpace toplam kullanıcı sayısını ikiye katlarken, X2Y2 yüzde 80, BendDAO ve Arcade ise yüzde 45 büyüdü. Kalan platformlar da yaklaşık yüzde 20'lik artış yakaladı. Bu veri, NFT kredi sektöründe devam eden hızlı büyüme eğilimini ortaya koyuyor.

NFT kredi kullanıcılarının toplam payları. Kaynak: Dune Analytics

Blur'un eşler arası NFT sürekli kredi anlaşması Blend, 3 Mayıs itibarıyla 10 binden fazla ETH ödünç vererek hem kullanıcı hem de işlem değeri açısından Ethereum blockchain üzerinde en iyi NFT kredi protokolü haline geldi. Blend, NFT sahiplerine önceden belirlenmiş vade yerine, borç geri ödenene kadar artan faiz oranıyla likidite ve sabit tutarlı kredi erişimi sunuyor.

Saatlik bazda Blend kredileri. Kaynak: Dune Analytics

Aktif kredi işlem hacmi, toplam 911 kredinin yaklaşık yarısını oluşturuyor ve toplam aktif kredi miktarı 6 bin 47 ETH seviyesinde. Blend'in likidite avantajı, her gün gerçekleşen yaklaşık 500 işlemle, önceki üç gün boyunca saatlik kredilerdeki değişimlerden de açıkça görülüyor.

NFT Değerleme Çerçevesi

NFT değerlemesi genellikle, her birinin kendi avantaj ve dezavantajı bulunan ağırlıklı ortalama fiyatı, makine öğrenme algoritması fiyatlandırması, sektör değerlendirme fiyatlandırması, manuel teklif verme ve oyun teorisi fiyatlandırması dahil olmak üzere çeşitli yöntemlerle belirleniyor. Zaman ağırlıklı fiyat ortalaması ve nicel modeller; piyasadaki işlem hacmi ve koleksiyondaki NFT miktarı gibi verilerden etkileniyor. Piyasa dalgalanmaları fiyatları derinden sarsarken beklenmedik olaylara yanıt vermek zorlaşabiliyor ve "wash trading" gibi manipülasyonlara karşı savunmasız kalınabiliyor. Finansal araçlar ve eş değerlendirmesi de kullanılan yöntemler arasında.

Bir yandan oyun mekanizmaları aracılığıyla piyasa dengesi sağlanırken diğer yandan piyasa performansına göre fiyat ayarlaması yapılabiliyor. NFT'leri yüksek ölçekte değerlendirmek için bu yöntemi kullanmak zorken, belirli NFT'leri fiyatlandırmak için daha uygun. Karakter tabanlı makine öğrenimi, NFT fiyatları üzerinde önemli etkiye sahip olan özelliklere dayanıyor ve nitelik yoksunu koleksiyonları tahmin edemiyor.

NFTFi projeleri listesi

Dikkate değer NFTFi projeleri şu şekilde: