Tokenomic, kripto para arz ve talep özelliklerini anlamak için sunulan verilerden oluşur.
Tokenomic Verilerinin Detayları
Tokenomic, kripto para arz ve talep özelliklerini anlamak için sunulan verilerden oluşuyor.
Geleneksel ekonomide, ekonomistler resmi para arzı verilerini kullanarak para biriminin işleyişini izleyebilir. Rapor ettikleri sayılar genellikle M1, M2 ve ülkeye bağlı olarak M3 veya M4 olarak değişir. Detaya girilecek olursa, M kategorisinin açıklaması buradaki token ekonomisi analizin ötesine geçer: M1, en likit paraları tanımlarken, M2 daha az likit parayı temsil eder. Bu sayılar, şeffaflık ve para birimi arzının farklı yönlerini izlemeye yardım eder.
Bu sayılar önemli, çünkü tarih boyunca kral, kraliçe ve hükümetlerin ülkeleri için ek para arzı oluşturma alışkanlığı vardır. O dönemde ülkeyi yönetmek ya da düşmanlarla savaşmak çok maliyetli olabiliyordu. Gelirleri yükseltmek ya da bütçeyi dengelemek de her zaman kolay değildi. Hal böyle olunca daha fazla para arzı oluşturmak için genellikle politik kararlar alınabiliyordu.
Modern dünyada benzer durumlar söz konusu. Bankaları batmaktan kurtarmak veya salgın nedeniyle oluşan arz açığını kapatmak için, dünya çapında pek çok hükümet hızla yüksek miktarda para basmak durumunda kaldı.
Hükümetler bu sürece girip ilave para arzı oluşturmak istediklerinde mevcut paranın değerinde yavaş veya bazen hızlı biçimde azalma gözlenebilir. Bu değer azalışına "enflasyon" diyoruz ve satın aldığımız ürün ya da hizmetlerin fiyatlarının her geçen yıl artmasıyla da bizzat deneyimliyoruz.
Bu işlemin aksine blockchain üzerine inşa edilmiş kripto para birimleri ve token'lar önceden ayarlanmış, algoritmik olarak oluşturulmuş arz programlarına sahip. Bu durum, belirli bir tarihte kaç token oluşturulacağını kusursuz doğrulukla tahmin edilebileceği anlamına geliyor. Çoğu kripto paradaki arz programının değiştirilmesi mümkün olsa da, çok fazla sayıda kullanıcının bu konuda uzlaşması gerektiği için uygulanması son derece zor. Bu durum, yatırımcılar için rahatlık ve güvenlik sağlıyor. Diledikleri gibi para basan hükümetlere kıyasla çok daha öngörülebilir şekilde varlıkları hakkında bilgi sahibi olurlar ve ne miktarda yeniden basılacağını bilirler.
Toplam Bitcoin Arzı Nedir?
Toplamda üretilebilecek maksimum Bitcoin sayısı 21 milyon olarak sabitlenmiş durumda. Tüm süreç 2140 civarında sona erecek. O zamana kadar, madencilik süreci ile oluşturulan yeni paraların sayısı kabaca her dört yılda bir yarı yarıya azalacak. Bu işlem, Bitcoin blok ödülü yarılanması (halving) olarak biliniyor ve ekonomistlerin arz kıtlığı dediği özelliği mümkün kılmak tasarlanmış. Haliyle fiyatın yukarı doğru ilerlemesi için baskı sunuluyor.
21 milyon çok büyük bir sayı gibi gelebilir. Ancak yeryüzünde bulunan 8 milyar civarındaki insan sayısıyla kıyaslandığında inanılmaz derecede düşük. Bu arz kıtlığı, Bitcoin'in "hard money" olarak tanımlanmasını, yani altın gibi güçlü bir değer önerisi içermesini sağlıyor.
İlk kripto para olan Bitcoin için oluşturulan arz süreci ve yol haritası diğer kripto para birimleri tarafından da uygulandı. Örneğin Bitcoin Cash, Bitcoin SV ve Zcash de 21 milyon adet maksimum token arzına sahip. Litecoin gibi diğer para birimleri de aynı sistemi kullanıyor, ancak genel olarak daha yüksek maksimum arz miktarına sahipler.
Arz programı çok farklı olan kripto paralar da var. Örneğin, hem Dogecoin hem de Grin, sonsuza dek oluşturulacak her yeni blok için aynı üretim miktarına sahip. Bu da token arzının esasen sınırsız olduğu anlamına geliyor. Grin kurucuları, bu özelliğin istikrarlı fiyatı korumayı kolaylaştıracağını ve böylece daha kullanılabilir bir para birimi haline gelmeyi mümkün kılacağını düşünüyor. Bunun gerçekten olup olmadığını anlamak yıllar alacak.
Arz miktarları konusunda farklı yol izleyen pek çok kripto para ve Ethereum üzerinde çalışan birçok token var. Birçoğunun maksimum arzı çok yüksek. Örneğin Tron'un toplam arzı 100 milyardan fazla.
Kripto para veya token sayısının azaltacağı durumlar da var. Bazı projeler belirli aralıklarla token yakılacağına dair kurallar oluşturmuş durumda. Yakım işlemi, geri dönüşü olmayan bir cüzdana paranın aktarılacağı anlamına geliyor. Yakma işlemi genellikle işlem ücretleri üzerinden uygulanır. Böylece bir varlık ne kadar çok kullanılırsa, token'ları o kadar hızlı yakılır.
Kripto Para Yatırımı Yaparken Tokenomic Neden Bu Kadar Önemli?
Yatırım efsanesi Seth Klarman tarafından kaleme alınan ünlü yatırım kitabı Margin of Safety içinde, "Kısa vadede arz ve talep sadece piyasa fiyatlarını belirler" ifadesi yer alıyor. Bunun doğru olduğuna, blockchain teknolojisini ve borsayı kullanan kripto varlıklar için de geçerli olduğuna inanırsak, arz veya talebi etkileyecek faktörlerin anlaşılması hem spekülatörler hem de yatırımcılar için hayati önem taşıyor.
Bu durumda, dikkate alınması gereken bir takım faktörler var. Belki de en önemlisi dijital para biriminin nasıl kullanılacağını anlamaktan geçiyor. Platformun veya oluşturulmuş hizmetin kullanımı ile varlık arasında net bir bağlantı var mı? Varsa, büyümeyi sürdüren bir hizmetin düzenli satın alma gerektirmesi ve kullanılması için şansı yüksek demektir. Bu da sonuçta fiyatı artırmaya yardımcı olur. Eğer yoksa, token ne için kullanılabilir?
Cevaplanması gereken diğer önemli sorular şunlar:
Şu anda kaç coin veya token var?
Gelecekte kaç adet var olacak ve ne zaman oluşturulacaklar?
Coin'lerin sahipleri kimler? İlerleyen dönemde bazı geliştiricilere verilmek üzere serbest bırakılacak biçimde kenara ayrılmış miktar var mı?
Çok sayıda paranın kaybolduğu, yakıldığı, silindiği veya bir şekilde kullanılamaz hale geldiğini gösteren herhangi bir veri var mı?
Tokenomic, bir varlığın gelecekte ne kadar değerli olabileceğini anlamak için rehber görevi görür. Örneğin, kripto para konularında yeni olan hemen herkes, "Bu para Bitcoin kadar değerli hale gelirse, o zaman bir gün..." diye başlayan cümleler kuracaktır. Örnek olarak, yukarıda bahsedilen iki token'ı düşünelim: Bitcoin Cash ve Tron. Bitcoin Cash, Bitcoin ile aynı toplam arza sahip. Bu nedenle zaman içinde selefi kadar değerli olabileceğini düşünmek teorik olarak mümkün. Ancak, 100 milyardan fazla Tron mevcut. Yani tek coin'in binlerce dolar değere ulaşması için, Tron'un dünya tarihindeki en değerli iş modeli haline gelmesi gerekiyor, ki bunun gerçekleşmesi ne kadar olası?
Bu sorular karmaşık cevaplar gerektiriyor gibi görünse de, kripto varlıkları görüntülemek için ekstra bir yol sağlayacak ve bir varlığın diğerinden daha iyi bir geleceğe sahip olup olmadığını anlamaya yardım edecektir.
Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır ("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.
