CMC Crypto Playbook 2023: Avrupa Birliği Kripto Düzenlemeleri - Blockchain for Europe

Avrupa, kripto para birimlerinin küresel standart belirleyicisi olmak istiyor ve bunu başarabilir.

Muhtemelen çoğu insanın umduğu yönde ilerlememiş olsa da 2022 kripto için önemli bir yıldı. Kripto ekosistemi, kurumsal ölçekte benimsenme konusunda inanılmaz bir yükseliş yakaladı, ancak aynı zamanda bugüne kadarki en büyük skandallara, siber saldırılara ve dolandırıcılıklara tanık oldu. Geleceğe dair iyimserlik olsa da, henüz düzenlenmemiş haldeki kripto piyasasına ilişkin riskler sürekli gündemde.

Tüketicileri korumak, sistemik risk ve zincirleme etkilerden kaçınmak için yeni yasalar üretme ihtiyacı konusunda küresel ölçekte genel bir fikir birliği oluşmuş durumda. 2022 yılında yaşananların ardından düzenleyiciler, dünyanın dört yanındaki yargı bölgelerine sektörü dizginleme çağrısında bulundu. Avrupa Birliği (AB), kripto varlıklarını ihraç edenler ve AB'de ilgili hizmetleri sağlayan kuruluşlar için kural çerçevesi çizen Kripto Varlık Piyasaları (MiCA) Yönetmeliği oluşturarak bu sürece öncülük ediyor. Stablecoin ve ilgili token türleri yönetmeliğin kapsamına giriyor. Sonuç olarak, yaklaşık 500 milyon tüketicisi bulunan ve küresel düzenleyiciler arasında süper güç haline gelmek isteyen Avrupa'nın ekonomik yaklaşımı hakkında biraz bilgi sahibi olmak önemli.

Hizmet sağlayıcılarına ve stablecoin ihraççılarına odaklanma

AB'nin kripto varlıklarını düzenleme konusundaki baskısı, 2019 yılında Kripto Varlık Piyasaları (MiCA) Yönetmeliğini oluşturmasıyla başladı. Başlangıçta yönetmelik, hizmetlerini sadece AB pazarında sunan kripto varlık hizmet sağlayıcılarına (CASP)[1] odaklanıyordu. Ardından, Libra isimli stablecoin projesi ortaya çıktı ve kısa sürede bu kuralların yetersiz olduğu görüldü. Almanya ve Fransa başta olmak üzere bazı ülkeler Libra projesine ve onun Avrupa'daki temel itibari para birimi (fiat) olan avroya alternatif oluşturma hedefine düşmanca yaklaştı. Dijital "Zuck Buck (Zuckerberg Parası)" olarak görülen projenin ardından Avrupa'daki politikacılar, stablecoin varlıklarının yeni AB kanunlarına dahil edilmesi için baskı yaptı. Akabinde Avrupa Merkez Bankası tarafından dijital avro geliştirilmesi süreci hızlandı.

MiCA metninde değişiklik yapılarak, stablecoin varlıklarını veya Avrupa'daki tanımlamayla "e-para tokenlerini (EMT)" kapsayan kurallar, mevcut bankacılık, ödeme ve elektronik para yasalarına bağlandı. Yeni yasalar kapsamında, bankadaki mevduatlarla bir tutulmadıkları için stablecoin varlıklarına faiz verilmesi yasaklandı. Avrupa'da yalnızca bankalar veya e-para hizmet sağlayıcıları gibi lisanslı kurumların stablecoin ihraç etmesine izin verildi.

Ardından tahmin edilebileceği üzere karmaşıklıklar ve istisnalar ortaya çıktı. Algoritmik stablecoin varlıkları, MiCA çerçevesinden çıkarıldı. Bu durum neticesinde, değerinin istikrarlı kalması ve rezervlerle desteklenmesi şartı koşuldu. Haliyle sadece düzenlenmelere uygun borsalarda listelenebilecekler, ancak tanıtımlarında "stablecoin" ifadesi bulunmayacak. USDC veya USDT gibi ABD doları cinsinden olanlar gibi AB merkezli olmayan stablecoin varlıkları için ek kısıtlamalar söz konusu. Ancak bunlar hakkındaki teknik tartışmalar sürdüğü için uygulamaya geçildikten sonra ayrıntılarına karar verilecek. MiCA yürürlüğe girene kadar avro cinsinden stablecoin varlıkları yeterli likidite sağlayamayacağı için, Avrupa'daki kripto pazarının refahı adına bu tartışmaların sonucu çok önemli olacak.

AB'nin DeFi ve NFT varlıklarına dokunuşu

Nihai MiCA metni içinde yer alan yıkıcı maddeler sadece stablecoin varlıklarını ilgilendirmiyor. Son üç yılda Merkeziyetsiz Finans (DeFi), Benzersiz Token (NFT) ve Bitcoin gibi İş İspatı projelerinin karbon ayak izi de AB'nin yasa tartışmalarında önemli yer edindi.

MiCA'nın asıl amacı AB sınırları içindeki yatırımcıları, tüketicileri, piyasa bütünlüğünü ve finansal istikrarı korumak. Aynı zamanda düzenlenmelere uygun merkezi kuruluşların hizmetlerini Avrupa çapında kullanılabilmesine izin veren yasal bir çerçeve sağlamak.Diğer taraftan ise DeFi sektörü, "gerçekten merkeziyetsizlik" sunması durumunda gelecek vadeden bir ekosistem olarak MiCA kurallarından muaf kalmayı başardı. Terra'nın (LUNA) çöküşü, politika yapıcılar tarafından algoritmik stablecoin varlıklarının büyük ölçüde istikrarsız ve oldukça riskli finansal araçlar olarak görülmesine neden oldu. Açık biçimde ilan edilen rezervleri bulunmadığı müddetçe güvenli sayılmayacakları sonucu çıktı.

Token ekonomisinin geleceğinin anahtarını ellerinde tutan NFT varlıkları hakkında, AB kurumları arasında net bir fikir ayrılığı söz konusu. Fransa veya Almanya gibi AB'ye üye devletler NFT varlıklarının yasalardan tamamen muaf tutulmasından yana. Avrupa Komisyonu ise kararlı ve başarılı biçimde, "koleksiyon veya seri" şeklinde üretilen NFT varlıklarının MiCA kapsamı dışında kalmaması gerektiğini düşünüyor. Kapsam dışında kalırlarsa, "el değiştirebilir" hale dönüşeceklerini düşünüyorlar. NFT varlıklarının nihai tanımı, AB'nin neyi "benzersiz token" olarak kabul edeceği konusu henüz netleşmediği için muğlak kalmaya devam ediyor. AB, NFT varlıklarına ait çeşitli teknolojik uygulamaların toplu halde finansal düzenleme çerçevesine sürüklenmemesi için özel ve titizlikle ayarlanmış bir politika yaklaşımının gerekli olduğunu kabul ediyor. Hatta NFT varlıklarının Avrupa'da gelişmesi için zemin hazırlamaya çalışıyor.

Bitcoin'in çevreye etkisi ve AB'nin verdiği tepki

Bitcoin ve diğer İş İspatı (PoW) projelerinin doğaya olan etkisi, Avrupa Birliği tarafından günbegün artan bir endişe kaynağına dönüştü. Mart 2022 sonunda düzenlenen MiCA müzakereleri sırasında AB, PoW tabanlı kripto para birimlerinin 2025 yılından itibaren düzenlemelere tabi borsalarda listelenmesini yasaklama fikrine yaklaşmıştı. Neyse ki sektör, böyle bir kararın alınması durumunda AB kripto piyasasında ortaya çıkacak potansiyel kötü sonuçları izah etmeyi başardı. AB vatandaşlarının Bitcoin ve diğer PoW tokenlerini alıp satmak için düzenlemeye tabi olmayan merkeziyetsiz borsalara yönelebileceği fikri kabul gördü.

Alternatif ve düzenlenmelere uymayan bir alım satım piyasası oluşturmak, MiCA'nın hedeflerini tamamen baltalamak anlamına geleceğinden ideal sayılmadı. Yine de çevreci politika yapıcılarını yatıştırmak ve nihai uzlaşmanın sağlanması için, kripto varlık ihraç edenlerin teknik makalelerini güncellemesi ve projelerinin çevresel etkileri hakkında bilgi sağlamaları gerekiyor. Bu bilgilerin nasıl sağlanacağına ilişkin kriterler, Avrupa Güvenlik ve Piyasalar Otoritesi (ESMA) tarafından "level 2" yasama çalışmasında tanımlanacak.

Kara para aklama ve terör finansmanı korkusu devam ediyor

Müzakerelerdeki bir diğer önemli konu, özellikle kişisel veya kendi kendine saklama özelliği olan cüzdanlarla ilgili. Bu noktada MiCA ve Kara Para Aklamayı Önleme (AML) kuralları arasında bağlantı kurulması gündemde. Bu konu, AB'nin FATF tavsiyelerine uyma sürecinin bir adımı olarak, "Travel Rule (Seyahat Kuralı)" ismi verilen uygulamaya eklenmesi amaçlanan ayrı, ancak birbiriyle ilintili mevzuatın bir parçası.

Tartışma sonunda yine tamamen farklı kutuplar oluştu. Tartışmanın bir tarafında yer alan ve kripto paralara şüpheci yaklaşan politika yapıcılar, kendi kendine saklama özelliği olan cüzdanlara yapılan transferlerin doğrulanması gerektiği konusunda baskı yapıyor. Düzenlenmelere uygun varlıkların, etkileşime geçtiği her cüzdanın sahibinin kimliğini doğrulamaya zorluyor ve FATF tavsiyelerinin bile ötesine geçiyorlar. Diğer tarafta ise sektör dostu politika yapıcılar var. Onlar ise doğrulamanın kendi kendine sağlanan bilgilere dayanması nedeniyle bu tür gerekliliklerin mümkün olmayacağını ve aynı zamanda AML kurallarının genel amacına da aykırı olacağını savunuyor.

Bir kez daha AB; uygulamaya alınması durumunda kullanıcıları, düzenleyicileri ve kolluk kuvvetlerini az veya hiç gözetimi olmayan düzenleme dışı alanlara itebilecek fikirlerle boğuşuyor. Neyse ki nihai anlaşma sağlandığında, bu yoldan gitmenin hatalı olacağı; kullanıcıları düzenlenmiş borsalar yerine düzenleyici kapsamın dışında kalan eşler arası işlem modelini kullanan ve kendi kendine saklama özelliği olan cüzdanlar aracılığıyla işlem yapmaya teşvik edecekleri kabul edildi. Zira bu durum, yeterli şeffaflığı bulunmayan paralel bir sistemin geliştirilmesine neden olabilir. Bunun yerine düzenlenmiş kuruluşlara, AML ve KYC gereksinimlerine yönelik risk tabanlı yaklaşım dayatıldı.

MiCA zaman çizelgesi

Bu makalede açıklanan kurallar, 2024 yılının ortalarından itibaren stablecoin ihraç edenler, altı ay sonra ise diğer tüm token ihraç edenler ve kripto varlık hizmet sağlayıcıları özelinde uygulanmaya başlayacak. O tarihe kadar, "kapsam dahilinde" olup olmadıklarını anlamak için NFT koleksiyonlarının nasıl sınıflandırılacağı, konsensüs algoritmalarının çevresel etkileri hakkında ne şekilde bilgi sunacakları, kendi kendine saklama özelliği olan cüzdanlara transferlerle bağlantılı risklerin nasıl değerlendirileceği gibi sorulara cevap bulunması gerekiyor. Sektör, bu soruların doğru biçimde yanıtlanması için ESMA ve EBA ile iş birliği yapmak zorunda kalacak.

Geniş ölçekli küresel sonuçlar doğurması muhtemel bir adım

MiCA mükemmel olmasa da AB'nin gündeminde ve yakında yürürlüğe girecek. Kripto sektörü, AB tarafından belirlenen kuralları net biçimde benimsemeli. Nihayetinde, yaklaşık 500 milyon AB vatandaşının kullanabileceği bir servis açıp onlara hizmet sunmak isteyen şirketlerin uyması gereken yasalar netleşecek. MiCA'nın gerçek etkisinin ölçülmesi birkaç sene sürecek olsa da, dünyanın dört yanındaki yargı bölgeleri muhtemelen AB ilkelerini kendi düzenlemelerine kopyalayıp yapıştırmaya başlayacak. Bu sürece, AB'nin düzenleme konusunda küresel bir süper güç olma yükselişinin temelini oluşturan "Brüksel etkisi" ya da "düzenleyici bulaşma" deniliyor.

Ancak bunların hiçbiri Avrupa'da başlayan, MiCA'nın FTX benzeri bir çöküşü önleyip önleyemeyeceği konusundaki şiddetli tartışmayı durdurmadı. MiCA'nın beklenenden daha önce yürürlüğe konması, DeFi kurallarına dahil edilmesi, farklı ülkelerden gelen kuruluşların AB vatandaşlarına hizmet vermeleri halinde daha yüksek standartlarda tutulması yönünde çağrı yapılıyor. Şimdilik Avrupa Komisyonu, "MiCA 2 sürecine geçmeden önce MiCA'yı tam olarak benimsemeliyiz" görüşünde. Blockchain for Europe olarak bunu sonuna kadar destekliyoruz.Avrupa'nın istenmeyen sonuçlardan kaçınması ve gelecekteki herhangi bir düzenlemenin, hızla gelişen teknolojilere ve iş modellerine nasıl uyarlanması gerektiğine karar vermesinin en iyi yolu adım adım ilerlemekten geçiyor.

Dipnot:

1. CASP, Mali Eylem Görev Gücü (FATF) tarafından tanımlandığı şekliyle küresel ölçekte VASP olarak adlandırılıyor.